Podtopienie to ostre niedotlenienie spowodowane przez zablokowanie dróg oddechowych wodą lub inną cieczą. Przy podjęciu prawidłowej akcji ratowniczej osoby po podtopieniu rokują duże nadzieje na ozdrowienie, należy jednak pamiętać o kilku zasadach udzielania pierwszej pomocy osobie podtopionej.
Akcja ratunkowa w przypadkach podtopień powinna przebiegać w 3 następujących krokach:
-
wydostanie z zagrożenia – działając na wodzie należy korzystać z urządzeń pływających i indywidualnych zabezpieczeń (np. kamizelek ratunkowych);
-
bezpieczne wydobycie poszkodowanego z wody – w miarę możliwości należy uwzględniać ewentualny uraz kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku szyjnym; jeszcze w wodzie należy ustabilizować poszkodowanego na desce ratowniczej i w poziomie przenieść na ląd; ewentualna resuscytacja krążeniowo-oddechowa w wodzie może być przeprowadzana tylko w sporadycznych wypadkach przez bardzo doświadczonych ratowników;
-
resuscytacja krążeniowo-oddechowa – podejmuje się ją natychmiast po wydostaniu z wody podtopionego – jeżeli jest on nieprzytomny i nie oddycha, należy rozpocząć pośredni masaż serca w sekwencji 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie 2 oddechy zastępcze, do momentu spontanicznego poruszenia się poszkodowanego – wtedy sprawdza się czy oddycha i ewentualnie układa go w tzw. pozycji bocznej ustalonej.
Pozycja boczna ustalona
Pozycja „boczna ustalona” umożliwia naturalne udrożnienie górnych dróg oddechowych (język i podniebienie miękkie nie zapadają się na tylną ścianę gardła). Pozycja ta zabezpiecza również przed ewentualnym zachłyśnięciem się zawartością żołądka przy wymiotach. Zachłyśnięcie jest potencjalnie śmiertelnym powikłaniem nawet w przypadku omdlenia, dlatego tak istotne jest zapobieganie.
Zatrucie organizmu cieczą
W przypadku podtopienia w innej cieczy niż woda istnieje prawdopodobieństwo zatrucia organizmu. Może być wtedy konieczna dezaktywacja
skażenia organizmu, którą przeprowadzają jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej.
Jeżeli temperatura wody, w której przebywała osoba podtopiona, wynosi poniżej 25 stopni C, należy się liczyć z wychłodzeniem organizmu. Temperatura wewnętrzna organizmu w granicach 30–35 stopni C spowalnia metabolizm i chroni mózg przed niedotlenieniem, ale również powoduje zaburzenia rytmu serca oraz utrudnia resuscytację.
Gdy temperatura spadnie poniżej 30 stopni C, utrudnia nawet zaawansowane czynności ratownicze, spowalnia reakcje na leki i utrudnia defibrylację elektryczną. Ze względu na wychłodzenie oddychanie zastępcze lepiej prowadzić tzw. metodą usta – usta niż za pomocą worka termorozprężalnego, gdyż cenne jest ogrzanie i nawilżenie powietrza oddechowego. Do doraźnej ochrony przed wychłodzeniem zalecana jest srebrno-złota
folia termoizolacyjna (folia NRC). Ewentualnie można zastosować ciepły okład na klatce piersiowej, np. z termoforu z gorącą wodą. Nie wolno ogrzewać i rozcierać rąk oraz nóg osoby wychłodzonej, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej, dopłynąwszy do serca, mogłyby spowodować zaburzenia rytmu i zatrzymanie jego pracy.
Adam M. Pietrzak, specjalista z zakresu anestezjologii i medycyny ratunkowej
Zobacz także:
