Zdaniem Sądu Najwyższego (II UK 253/11), powierzenie kierowania pojazdem przez pracownika – kierowcę – osobie trzeciej, która z nim podróżowała, wyklucza uznanie za wypadek przy pracy wypadku samochodowego spowodowanego przez tę osobę. Został zerwany związek z pracą przez pracownika i nie należy mu się jednorazowe odszkodowanie przyznawane w razie wypadku przy pracy.
Czasowy związek zdarzenia z pracą polega na tym, że zdarzenie powinno nastąpić albo w czasie wykonywania przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, ewentualnie w czasie wykonywania czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia lub w związku z wykonywaniem tych czynności albo w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Funkcjonalny związek zdarzenia z pracą wyraża się w tym, że zdarzenie powinno nastąpić w czasie lub w związku z wykonywaniem przez pracownika określonych czynności, a konkretnie:
- „zwykłych czynności lub poleceń przełożonych”,
- „czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia”, a także
- „w czasie pozostawania w dyspozycji pracodawcy”.
Wreszcie przestrzenny (miejscowy) związek zdarzenia z pracą polega na tym, że zdarzenie następuje w miejscu, które jest albo miejscem wykonywania czynności służbowych albo miejscem na „drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy”.
Zdarzenie będące wypadkiem przy pracy może zatem nastąpić nie tylko podczas wykonywania obowiązków wynikających z treści umowy o pracę, ale również podczas wykonywania na rzecz pracodawcy innych czynności wynikających ze stosunku pracy lub w związku z wykonywaniem tych obowiązków i czynności. W takim przypadku do zdarzenia wypadkowego może dojść w dowolnym czasie i miejscu, ale zawsze pod warunkiem, że pozostaje ono w funkcjonalnym związku z pracą, a więc z wykonywaniem czynności wynikających ze stosunku pracy łączącego pracodawcę z osobą, która wypadkowi uległa.
Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy niezbędne jest, aby nastąpiło ono podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika
zwykłych czynności lub poleceń przełożonych. Te „zwykłe” czynności lub polecenia muszą wynikać z treści łączącego strony stosunku pracy, a więc mieścić się w ramach umowy o pracę.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w omawianym wyroku,
obowiązkiem pracownika wynikającym z umowy o pracę i polecenia pracodawcy było wykonywanie w trakcie podróży czynności kierowcy, które samowolnie i bezpodstawnie przekazał osobie postronnej. Wypadek komunikacyjny nie nastąpił więc ani podczas, ani w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności i poleceń wynikających z treści łączącego strony stosunku pracy, ponieważ nie można za takie uznać zachowania polegającego na zaprzestaniu wykonywania pracy i kontynuowaniu podróży w charakterze pasażera.
Odstąpienie od osobistego wykonywania obowiązków pracowniczych i kontynuowanie podróży w charakterze pasażera spowodowało, że przestał występować jako pracownik i w konsekwencji zerwał związek z pracą – podsumował Sąd Najwyższy.
Źródło: wyrok Sądu Najwyższego z 8 maja 2012 r., II UK 253/11.
Aneta Mościcka, dziennikarz, prawnik, specjalista w zakresie prawa pracy
Zobacz także: