Reguła proporcjonalności – kiedy nie możesz o niej zapomnieć

Podczas pisania wniosku o dofinansowanie unijne deklarujesz pewne wartości, wskaźniki oraz określasz cel projektu. Uważne podejście do tematu jest szczególnie ważne zwłaszcza z punktu widzenia etapu rozliczania projektu. Właśnie wtedy, po raz kolejny, dokładnie sprawdzana jest zgodność realizacji projektu z zapisami we wniosku o dofinansowanie.

Wiąże się ona z tym, że jeżeli projekt nie spełnił kryterium dla danego projektu, właściwa dla konkursu instytucja, która była stroną umowy o dofinansowanie, może uznać część lub całość rozliczonych w projekcie wydatków jako wydatki niekwalifikowalne, co oznacza w praktyce, że nie wyrazi zgody na ich dofinansowanie.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku niespełnienia celu projektu. Instytucja interpretuje zrealizowanie celu projektu poprzez osiągnięcie wskaźników produktu i rezultatu, określanych na etapie tworzenia dokumentacji konkursowej. W zależności od stopnia ich niespełnienia przez beneficjenta, proporcjonalnie do tego może zostać obniżona wysokość wydatków w dotychczas zatwierdzonych wnioskach o płatność. To oznacza, że kwota dofinansowania, która była przewidziana w umowie o dofinansowanie, zostanie zmniejszona. Jeżeli projekt został niezrealizowany w wysokim stopniu, równie wysoko zostanie pomniejszone jego dofinansowanie. Pomniejszenie dofinansowania dotyczy tych zadań i kwestii merytorycznych, których założeń nie osiągniesz, jak również kosztów pośrednich.

Dla projektów realizowanych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego źródłem informacji o regule proporcjonalności jest umowa o dofinansowanie, właściwa dla danego konkursu.

Posiada ona odrębną sekcję zwaną „Regułą proporcjonalności”, w której instytucja będąca stroną umowy wskazuje, czego oczekuje od beneficjenta oraz jakie będą dla niego konsekwencje niezrealizowania w pełni założeń projektu.

Nie oznacza to oczywiście, że w przypadku programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, np. projektów inwestycyjnych, badawczych, nie istnieje ograniczenie dla sytuacji, w której cel projektu nie jest osiągany. Umowa o dofinansowanie dla tego typu konkursów również zawiera paragrafy przewidujące konsekwencje dla beneficjenta związane z taką sytuacją, choć wprost nie są zatytułowane regułą proporcjonalności. Skutki w obu przypadkach są jednakże podobne.

Dokładne zapoznanie się z regułą proporcjonalności powinno mieć tak naprawdę miejsce jeszcze przed wypełnianiem wniosku o dofinansowanie. Znając konsekwencje związane z jej stosowaniem, bardziej precyzyjnie jesteś w stanie określić wskaźniki we wniosku oraz realniejsze będzie twoje podejście do planowania realizacji projektu.

Wymóg stosowania się do reguły proporcjonalności zaczyna się na etapie podpisywania przez wnioskodawcę umowy o dofinansowanie z instytucją zarządzającą. Poprzez podpisanie umowy zobowiązujesz się do realizacji projektu w kształcie określonym i zatwierdzonym we wniosku o dofinansowanie, z uwzględnieniem okresu trwałości rezultatów projektu, co w praktyce oznacza utrzymanie zadeklarowanych wartości przez trzy do pięciu lat od momentu zakończenia projektu.

Konsekwencje związane z jej nieprzestrzeganiem mają przede wszystkim charakter finansowy.

Oceny poziomu nieosiągnięcia celu projektu dokonuje instytucja, która była stroną umowy o dofinansowanie z beneficjentem. Instytucja dokonuje takiej weryfikacji na etapie zakończenia realizacji projektu, w momencie sprawdzania ostatniego, końcowego wniosku o płatność.

Reguła proporcjonalności ma zastosowanie tylko wtedy, kiedy przewinienie w postaci nieosiągnięcia zadań merytorycznych leży po twojej stronie, jako beneficjenta. Instytucja, która ocenia stopień nieosiągnięcia celu projektu, podczas oceny bierze pod uwagę między innymi:

• stopień winy lub niedochowania należytej staranności przez beneficjenta,
• charakter kryterium, które nie zostało zrealizowane.
• okoliczności zewnętrzne.

Regułę proporcjonalności ocenia się również w projektach partnerskich. Wszystkie uregulowania między beneficjentem a partnerami zawiera porozumienie lub umowa partnerska. Dzięki jej zapisom mamy podstawę do egzekwowania skutków nieosiągnięcia założeń projektu, jeżeli wina leży po stronie naszego partnera.