Ochrona przed wykorzystaniem know-how przez wspólnika spółki z o.o.

W pierwszym przypadku należy wskazać, że Kodeks spółek handlowych nie wprowadza samoistnego zakazu konkurencji dla wspólników spółek kapitałowych. Nie oznacza to jednak, że taki zakaz nie może zostać ustanowiony przez samych wspólników. Możliwe jest to do osiągnięcia na kilka sposobów. Pierwszym z nich jest wprowadzenie stosownych zapisów wprost do umowy spółki, innym zawarcie umowy wspólników określającej zasady obowiązywania zakazu oraz kary za jego naruszenie. Ostatnia z tego typu możliwości dotyczy tych przypadków, w których wspólnik jest jednocześnie pracownikiem lub usługodawcą spółki. W tego typu sytuacjach możliwe jest mianowicie wprowadzenie zakazu działalności konkurencyjnej wprost do umowy łączącej spółkę z jej wspólnikiem.

Jeżeli zakaz konkurencji ma obowiązywać także po ustaniu stosunku prawnego łączącego spółkę i wspólnika bądź po wyjściu wspólnika ze spółki, należy pamiętać o generalnej zasadzie, zgodnie z którą osobie takiej należne jest odszkodowanie za czas obowiązywania zakazu. W przypadku byłych pracowników spółki, zasady odpłatności z tytułu zakazu konkurencji określają przepisy art. 101¹–art. 101⁴ Kodeksu pracy. Przewidują one m.in., że odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach.

W razie sporu o odszkodowaniu orzeka sąd pracy. Ponadto zakaz taki może zostać ustanowiony wyłącznie względem pracowników, którzy mieli dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

W odniesieniu zaś do innych umów niż umowa o pracę, istnieje większa swoboda w przedmiocie ustalania odszkodowania dla byłego usługodawcy lub wspólnika. Jednakże również i w tym wypadku niezbędne jest przyznanie takiego odszkodowania. Wyjątkiem są przypadki, gdy zakaz ogranicza się jedynie do niektórych rodzajów działalności gospodarczej prowadzonych przez spółkę, a także gdy brak zakazu groziłby spółce znaczną szkodą, a byłemu wspólnikowi nie ogranicza znacząco prowadzenia działalności.

Nawet brak klauzul zakazu konkurencji w umowach pomiędzy spółką i jej wspólnikami albo w umowach wspólników nie oznacza, że byli wspólnicy mogą w sposób dowolny wykorzystywać tajemnicę handlową spółki. Zgodnie z przepisami art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Zakaz ten stosuje się również do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego – przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy.

Były wspólnik – bez zgody spółki – nie może wykorzystywać informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa spółki przez okres trzech lat od ustania stanu członkostwa w spółce, jeżeli wykorzystanie tej wiedzy zagrażałoby interesom spółki.