Zgodnie z art. 183(1) kodeksu spółek handlowych, umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską.
W Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym ani w Kodeksie spółek handlowych nie znajduje się przepis, który w sposób wyraźny wskazywałby, jaka powinna być prawidłowa kwalifikacja udziału spółkowego. Istnienie takiego przepisu pozwoliłoby na uniknięcie wielu problemów.
Udział spółkowy nie jest prawem jednopodmiotowym. Z przepisów Kodeksu spółek handlowych nie wynika, aby udział spółkowy mógł być nabyty jedynie przez jeden podmiot i aby nie mógł stać się przedmiotem wspólnych praw. Ustawodawca, kształtując dane prawo jako jednopodmiotowe, zwykle wskazuje na tę cechę. Milczenie w tym zakresie należy traktować jako brak przeciwwskazań do nabycia prawa przez większą liczbę osób.
Warto zwrócić uwagę na art. 60 k.s.h., który dotyczy sytuacji, gdy prawa zmarłego wspólnika przysługują zgodnie z umową spółki wszystkim spadkobiercom wspólnie. Jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, a nie zawiera w tym względzie szczególnych postanowień, wówczas do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę.
Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców wspólnika. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.
Skoro przepisy ksh uzależniają przeniesienie „udziału spółkowego” w spółce osobowej na innego wspólnika lub osobę trzecią od spełnienia dwóch przesłanek przewidzianych w art. 10 § 1 i § 2 ksh, to brak w umowie spółki postanowienia zezwalającego na przeniesienie „udziału spółkowego” powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej dokonanej z naruszeniem tego przepisu (art. 58 kc).
Udział spółkowy jest wprawdzie prawem niezbywalnym, ale nie jest prawem jednopodmiotowym. Oznacza to, że udział spółkowy nie musi zostać w każdym przypadku zakwalifikowany jako składnik majątku osobistego jednego z małżonków i może stać się składnikiem majątku wspólnego małżonków.
Jeśli zatem w zamian za środki z majątku wspólnego małżonkowie nabyli udział spółkowy, to stanowi on składnik majątku wspólnego małżonków. Podkreślić należy, że składnikiem majątku wspólnego małżonków jest udział spółkowy, a nie wkłady wnoszone do spółki, które przysługują spółce. Ustalenie reguł przynależności udziałów spółkowych nie pozwala jeszcze na precyzyjne ustalenie, komu przysługuje status wspólnika spółki osobowej. Możliwe są dwa rozwiązania, a mianowicie status wspólnika może zostać przyznany jednemu z małżonków albo obojgu.
Podstawa prawna: Kodeks spółek handlowych ( Dz.U z 2000 Nr 94 poz. 1037 ze zm.)
Przemysław Gogojewicz
Zobacz także:
