W gospodarce alokacja zasobów jest procesem polegającym na sporządzeniu opisu lub dokładnego wykazu tego, kto otrzymuje oraz kto produkuje określone zasoby. Możliwości alokacji zależne są od dostępnych technologii oraz zasobów przedsiębiorstwa. Na ostateczną ocenę wartości zasobów wpływa gust konsumentów.
Struktury rynkowe
Alokacja zasobów zależna jest w dużej mierze od struktury rynku, w jakiej przyszło działać przedsiębiorstwu. W obecnie na świecie wyróżniamy takie struktury jak:
- Monopol – możliwość dowolnego kształtowania ceny produktu lub usługi. Pozwala to na maksymalizację zysku, jednak prowadzi do zaburzenia efektywności rynku z powodu sztucznie regulowanej podaży i ograniczaniu zasobów.
- Monopol ze zróżnicowanymi cenami – sprzedaż produktu po różnych cenach, z wykorzystaniem np. licytacji lub aukcji.
- Rynek konkurencyjny tzw. wolny – na tym rynku alokacja zasobów zależna jest od mechanizmów rynkowych, tj. reguluje ją popyt oraz podaż. Sposób działania tego rynku pozwala na najlepsze rozlokowanie zasobów.
- Rynek regulowany – to rynek, gdzie cena zasobów jest ustalana odgórnie przez organizację lub rząd. Na rynku tym może wystąpić wyprzedawane zasobów poniżej ich wartości, co powoduje przewagę popytu nad podażą. Rynki tego typu mają tendencję do stopniowego braku efektywności.
Pojęcie alokacji efektywnej według Pareto
Alokacja efektywna występuje w czasie, gdy zachodzi chociaż jedna z poniższych sytuacji:
- Niemożliwa jest poprawa sytuacji jednego podmiotu bez pogorszenia sytuacji innego.
- Niemożliwym jest poprawienie sytuacji wszystkich podmiotów biorących udział w procesie wymiany.
- Wszystkie korzyści, jakie mogłaby przynieść wymiana uległy wyczerpaniu.
- Niemożliwe jest obustronne skorzystanie na przeprowadzeniu wymiany.
Według tych kryteriów efektywna alokacja dla Pareta oznacza taki podział zasobów, kiedy niemożliwe jest poprawienie sytuacji obu podmiotów. Z powodu ograniczeń i skrajności kryteriów Pareta, ekonomiści częściej korzystają z kryterium Kaldor-Hicksa.
