Nieumyślne niewykonanie obowiązków przez pracownika a odpowiedzialność za szkodę

Przesłanki odpowiedzialności materialnej pracownika za szkodę w mieniu pracodawcy

Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach Kodeksu pracy. Przesłankami odpowiedzialności są:

• szkoda,
• bezprawność czynu pracownika, polegająca na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu obowiązków pracowniczych,
• wina pracownika oraz
• związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem pracownika a szkodą - mowa tu o tzw. adekwatnym związku przyczynowym, co oznacza, że szkoda musi być normalnym, typowym następstwem działania pracownika.

Szkoda wynikła z winy nieumyślnej - odpowiedzialność ograniczona

Nienależyte wykonanie swoich obowiązków, nawet z winy nieumyślnej może narazić pracodawcę na szkodę. Niemniej jednak pracownik wyrządzający pracodawcy szkodę z winy nieumyślnej ponosi odpowiedzialność tylko w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę, a wysokość odszkodowania nie może przewyższać 3-miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Strata rzeczywista oznacza faktyczny uszczerbek w mieniu pracodawcy - nie obejmuje natomiast utraconych korzyści jakie pracodawca osiągnąłby, gdyby szkoda nie zaistniała.

Zdaniem SN, z mocy art. 115 KC pracownik - w razie niewadliwego przypisania mu odpowiedzialności za szkodę nieumyślnie wyrządzoną pracodawcy wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych - ponosiłby pracowniczą odpowiedzialność odszkodowawczą tylko w granicach rzeczywistej straty pracodawcy, ta zaś nie obejmuje spodziewanych korzyści, które pracodawca mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W odróżnieniu bowiem od odszkodowania cywilnego, które obejmuje stratę i utracony zysk osiągalny w razie niewyrządzenia szkody (art. 361 § 2 KC), pracownicze odszkodowanie w razie nieumyślnego wyrządzenia szkody nie przekracza wartości tego, co pracodawca posiadał i czego został pozbawiony z nieumyślnej winy pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 1975 r., I PR 291/74).

Podstawa prawna:

• art. 114-116, 119, 122 Kodeksu pracy,
• art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy

Autor: Katarzyna Pietruszyńska

Opracowanie redakcyjne: Michał Tomaszewski

• Odpowiedzialność pracownika za powierzone mienie
• Odpowiedzialność materialna pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy
• Czy pracownik może się powstrzymać od niebezpiecznej pracy