Ignorowanie konieczności wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia stanowi czyn zabroniony przepisami Kodeksu karnego. Pracodawcy, który dopuści się takiego naruszenia praw pracowniczych, grozi grzywna, areszt, a nawet więzienie.
Naruszenie prawa pracownika do wynagrodzenia może przybrać dwie formy. Może polegać bowiem polegać na:
- całkowitym pozbawieniu pracownika takiego prawa (czyli odmowa wypłaty wynagrodzenia), jak też
- bezprawnym jego ograniczeniu (czyli wypłata tylko części wynagrodzenia mimo braku podstaw do dokonania potrącenia).
Aby można było mówić o odpowiedzialności pracodawcy, musi on uchybiać owym prawom z chęci wyrządzenia przykrości czy też dokuczenia pracownikowi. Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego z 9 czerwca 1976 r. (VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7–8, poz. 86): "Naruszanie praw pracownika musi charakteryzować się złośliwością lub uporczywością. Aby można było mówić o uporczywym niewypłacaniu wynagrodzenia pracownikowi, powinno ono charakteryzować się dwiema cechami, które muszą wystąpić łącznie. Po pierwsze, długotrwałością, co może przybrać postać ciągłego lub powtarzającego się niepłacenia. Po drugie, specyficznym nastawieniem psychicznym pracodawcy, które można określić mianem zawziętości (nieustępliwości), chęci postawienia na swoim (obojętne z jakich pobudek), podtrzymywaniu własnego stanowiska na przekór ewentualnym próbom jego zmiany".
Chronieni są tylko pracownicy
Ochronie podlega wyłącznie prawo do wynagrodzenia osób będących pracownikami, a zatem osób fizycznych pozostających w stosunku pracy bez względu na podstawę jego nawiązania. Nie dotyczy to więc osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług.
Osobą uprawnioną jest nie tylko podwładny
Karze podlegać będzie także pracodawca, który mimo zobowiązania przez sąd do wypłaty pracownikowi wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy, nie wykonuje tego obowiązku. O ile prawo do wynagrodzenia za pracę przysługuje wyłącznie pracownikom, o tyle uprawnionymi do innych świadczeń ze stosunku pracy mogą być także członkowie ich rodzin. Najbardziej wyrazistym tego przykładem jest odprawa pośmiertna, która przysługuje rodzinie pracownika w razie jego śmierci w czasie trwania stosunku pracy (art. 93 kp).
Czynem zagrożonym jest nie tylko niewypłacenie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy w całości, ale także wypłacenie ich w kwocie mniejszej niż określonej w orzeczeniu sądu, jak również wypłacenie ich w całości, lecz po terminie wyznaczonym w tym orzeczeniu. W każdym z tych wypadków mamy bowiem do czynienia z niewykonaniem obowiązku nałożonego przez sąd.
Podstawa prawna: art. 84, art. 87, art. 93, ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
Katarzyna Czajkowska-Matosiuk, specjalista w zakresie prawa pracy
Zobacz także:
