Prawo pracy 2022 musi uwzględnić ukraińskiego pracownika

Od 24 lutego 2022 r. obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski. Jedynym wymogiem jest fakt, że jego pobyt jest legalny w naszym kraju. Pracodawca chcący nawiązać taką współpracę musi tylko powiadomić urząd pracy właściwy miejscowo (punktem wyjścia najczęściej jest siedziba pracodawcy) o podjęciu pracy przez obywatela Ukrainy. Ma na to 14 dni. 

Termin ten wydłużono - w pierwotnym brzmieniu projektu rozważany był siedmiodniowy termin na zgłoszenie, a Główny Inspektor Pracy postulował wręcz, aby zgłoszenie to musiało być wykonane w dniu podjęcia pracy przez obywatela z Ukrainy.  

Powiadomienie musi zawierać komplet informacji o pracodawcy, takich jak nazwę bądź imię i nazwisko, siedzibę (albo miejsce zamieszkania), dane kontaktowe, czyli numer telefonu oraz adres poczty elektronicznej. Niezbędne będzie także podanie numeru NIP i REGON, jeśli podmiot powierzający pracę prowadzi działalność gospodarczą. Jeśli nie, zgłoszenie wymagać będzie numeru PESEL. Jeśli pracę powierza agencja pracy, musi w zgłoszeniu podać także numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia. We wniosku nie tylko trzeba wpisać charakter powierzonej pracy, lecz także PKD. 

Co oczywiste, zgłoszenie musi zawierać również wszystkie informacje dotyczące osoby, której powierzona zostaje praca, takie jak imię i nazwisko, datę urodzenia, numer dokumentu podróży bądź innego dokumentu potwierdzającego tożsamość i numer PESEL, jeśli ten został już wydany. 

Zgłoszenie musi zawierać również doprecyzowanie rodzaju pracy, stanowisko i miejsce jej wykonywania. 

Główny Inspektor Pracy proponował dodatkowo umieszczenie w zawiadomieniu informacji o wynagrodzeniu oraz wymiarze czasu pracy. Ciekawym rozwiązaniem proponowanym w opinii, była chęć wprowadzenia zakazu powierzania pracy na podstawie umowy o dzieło, co zdaniem opiniodawców miałoby zabezpieczyć ewentualne świadczenia. Jak wiadomo umowa o dzieło nie jest oskładkowana. Propozycje te nie znalazły jednak aprobaty i nie znalazły się finalnie w ustawie.

Wszystkie zebrane w zgłoszeniu dane będą przekazywane podmiotom takim jak: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Państwowa Inspekcja Pracy, Straż Graniczna i Szef Krajowej Administracji Skarbowej. Wszystkie te instytucje, potrzebuję danych aby mogły prawidłowo realizować swoje zadania wobec pracujących obywateli Ukrainy. 

Samo powiadomienie z założenia nie będzie uciążliwe. Pracodawca wypełni ten dodatkowy obowiązek za pośrednictwem portalu praca.gov.pl. Słusznie też zauważono w opinii Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, że brak zawiadomienia o którym mowa w ustawie, nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami.

Przepisy nowej ustawy otworzyły dla obywateli Ukrainy także drzwi do prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Polski. Jedynym warunkiem, który muszą spełnić, aby korzystać z tego prawa na równi z obywatelami Polski, jest uzyskanie numeru PESEL. Oczywiście jego pobyt na terenie Polski musi być legalny. 

Obywatel z Ukrainy ma prawo także do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna. Aby Ukrainiec uzyskał status bezrobotnego nie musi spełniać warunków dotyczących zatrudnienia na terenie Polski przez minimum 6 miesięcy.

W art. 22 ust. 8 ustawa o pomocy dla obywateli Ukrainy wprowadza uprawnienie dla ministra do spraw pracy, aby w drodze rozporządzenia określił liczbę obywateli Ukrainy, którym dany podmiot powierzy pracę. Liczba ta ma być ustalana w stosunku do wszystkich osób pracujących w danym miejscu. Musi ona określać także względy bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, ochronę lokalnych rynków pracy oraz zasadę komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich. 

Rozwiązanie to już na etapie projektu nie było oceniane pozytywnie m.in. przed Konfederację Lewiatan. W swojej opinii zauważyła ona, że to bardzo daleko idąca ingerencja w działalność przedsiębiorców. Delegacja ustawowa odnosi się bowiem do konkretnego przedsiębiorcy, a nie - jak znane jest to z wcześniejszych przepisów, do limitów zatrudnienia na określonym terenie, czy w określonych profesjach. Podnoszono także głosy, że taki zapis jest niezbędny dla ochrony rynku pracy, szczególnie małych lokalnych rynków pracy. Ze względu na dużą konkurencyjność, można sobie przecież wyobrazić sytuację, w której obywatele Polski zostaną wyparci z pracy. Potrzebny byłby jakiś złoty środek na zapewnienie wolności prowadzenia działalności gospodarczej i potrzebami lokalnych pracowników.