Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko w planowaniu przestrzennym

Kategoria: Prawo budowlane
Autor: Jovanka Dziewidek
Data: 20-01-2020 r.

W artykule wyjaśniono:

1)      Jakie projekty, z zakresu planowania przestrzennego, podlegają strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko,

2)      Na czym polega przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektów z zakresu planowania przestrzennego,

3)      Co to jest prognoza oddziaływania na środowisko - co zawiera i kto ją sporządza,

4)      Tryb przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektów planu miejscowego i studium oraz wpływ prognozy na ustalenia planu i studium. 

5)      Kiedy i kto może zwolnić gminę z obowiązku  przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Jakie projekty podlegają ocenie oddziaływania?

Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (dalej „ustawa”), regulując kwestie m.in. udostępniania informacji o środowisku oraz ocen oddziaływania na środowisko, ma zastosowanie także w sprawach związanych z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym.  W artykule 46 tej ustawy wymienione są projekty dokumentów, które wymagają przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Projekty te podzielone są na trzy grupy, z których dwie pierwsze dotyczą projektów wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, natomiast trzecia grupa dotyczy projektów, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000.  Opracowania związane z planowaniem przestrzennym znalazły się w pierwszej grupie i są to: koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (dalej: „studium”), plan zagospodarowania przestrzennego.  Grupę tą uzupełniają projekty związane ze „strategią rozwoju”. Pojęcie plany zagospodarowania przestrzennego ma charakter zbiorczy i obejmuje zarówno plany zagospodarowania przestrzennego województw, jak i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (dalej: „mpzp”) 

Także dla sporządzenia zmiany dokumentu konieczne jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Warto wspomnieć, że dokumentem związanym z procesem planowania przestrzennego wymienionym w ustawie o udostępnianiu informacji, jest opracowanie ekofizjograficzne, które sporządza się przed podjęciem prac nad projektem mpzp oraz projektem planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Dla opracowania ekofizjograficznego ustawa wprowadza obowiązek zamieszcza danych o tym dokumencie w publicznie dostępnych wykazach dokumentów zawierających informacje o środowisku i jego ochronie (podobnie jak dla mpzp i studium).

Na czym polega przeprowadzenie oceny?

Odpowiedz na to pytanie znajdziemy na początku ustawy,  gdzie zamieszczona jest definicja strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, zgodnie z którą jest to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w szczególności:

  • uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko,
  • sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko,
  • uzyskanie wymaganych ustawą opinii,
  • zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu;

Należy pamiętać, że przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dokumentów planistycznych sporządzanych dla obszarów gminy, a więc sporządzanych przez ograny gminy (mpzp i studium) wymaga uzgodnień i opinii właściwych organów, którymi są Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska oraz Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny.

Należy również zwrócić uwagę, że zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu dotyczącym strategicznej oceny dla tych dokumentów jest w sposób szczególny regulowane, gdyż zasady wnoszenia uwag i wniosków oraz opiniowanie projektów mpzp i studium określają przepisy ustawy o planowaniu.

Opracowanie strategicznej oceny dla projektu mpzp/studium rozpoczyna się wraz z rozpoczęciem prac nad projektem i jest procesem integralnie z nim związanym, a zasadniczym działaniem w ramach tej procedury jest opracowanie prognozy oddziaływania na środowisko.

Ponadto ustawa reguluje kwestie udziału społeczeństwa w opracowywaniu dokumentów nakazując, aby bez zbędnej zwłoki, organ podał do publicznej wiadomości informację: o przystąpieniu do opracowywania projektu i o jego przedmiocie; o możliwościach zapoznania się dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu; o możliwości składania uwag i wniosków; o sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując termin ich składania; o organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków; oraz o postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone.

Ważne:

Sstrategiczna oceny oddziaływania na środowisko, w przypadku dokumentów planistycznych, polega na opracowaniu prognozy oddziaływania na środowisko oraz jej upublicznieniu. Przed opracowaniem prognozy należy uzgodnić stopień szczegółowości informacji w niej zawartych. 

Opracowaną prognozę wraz z projektem należy uzgodnić. 

       Z ustawy  wynika także obowiązek zamieszczania w publicznie dostępnych wykazach projektów/dokumentów zawierających informacje o środowisku i jego ochronie, w tym danych o: 

  • opracowaniu ekofizjograficznym;
  • projektach, o których mowa w art. 46 ustawy (miejscowy plan, studium) oraz prognozach oddziaływania na środowisko: tzn.

            – o przystąpieniu do sporządzenia (projektu, prognozy);

            - o wyłożeniu do publicznego wglądu (projektu, prognozy);

  • przyjęciu (uchwaleniu) dokumentu wraz z podsumowaniem;
  • odstąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko;

Co to jest prognoza oddziaływania?

Prognoza oddziaływania to dokumentprzewidujący jakie będzie oddziaływanie realizacji ustaleń projektu na środowisko oraz wskazujący rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie ew. negatywnych oddziaływań. Sporządzenie prognozy wymaga znajomości stanu środowiska na obszarze objętym projektem oraz występujących tam problemów z zakresu ochrony środowiska.  Znając cel sporządzania projektu (zawarty w uzasadnieniu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia) oraz rozeznanie terenowe specjalista jest w stanie przewidzieć jaki będzie zakres i stopień szczegółowości informacji dotyczących środowiska w prognozie. Oczywistym jest, że zakres ten będzie zależny od specyfiki terenu oraz wielkości obszaru objętego projektem. Inne informacje znajdą się w prognozie dotyczącej projektu sporządzanego np. na obszarze krajobrazu chronionego, a inne w centrum dużego miasta. Także zakres problematyki związanej z ochrona środowiska będzie dla takich projektów częściowo inny.

W art. 51 ust. 2 ustawa stanowi, że prognoza określa, analizuje i ocenia:

a)      istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu,

b)      stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,

c)      istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,

d)      cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,

e)      przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne – z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy.

W prognozie należy przedstawić:

a)  rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,

b)  biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Jednocześnie każda prognoza musi zawierać informacje o: zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami; metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy; możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko. W prognozie powinny znaleźć się także propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, a także streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.   

Ponadto prognoza musi zawierać oświadczenie autora o spełnieniu wymagań dotyczących kwalifikacji osoby sporządzającej prognozę (stanowiące załącznik do prognozy), datę sporządzenia prognozy, imię, nazwisko i podpis autora lub autorów. Przez kwalifikacje należy rozumieć m.in. ukończenie co najmniej studiów pierwszego stopnia w zakresie:

1)      nauk ścisłych z dziedzin nauk chemicznych,

2)      nauk przyrodniczych z dziedzin nauk biologicznych oraz nauk o Ziemi,

3)      nauk technicznych z dziedzin nauk technicznych z dyscyplin: biotechnologia, górnictwo i geologia inżynierska, inżynieria środowiska,

4)      nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych z dziedzin nauk rolniczych, nauk leśnych.

Prognozę może sporządzać także osoba która ukończyła co najmniej studia pierwszego stopnia i posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie w pracach w zespołach autorów przygotowujących prognozy oddziaływania na środowisko lub była co najmniej pięciokrotnie członkiem zespołów autorów przygotowujących takie prognozy.

Ważne:

prognozę oddziaływania na środowisko może sporządzać jedynie osoba posiadające odpowiednie kwalifikacje. Autor prognozy składa oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, o posiadaniu tych kwalifikacji.

Jaki jest tryb przeprowadzenia oceny?

Procedura sporządzania planu miejscowego, dla którego należy sporządzić prognozę oddziaływania na środowisko, jest następująca:

1)      Mając uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia mpzp oraz aktualne opracowanie ekofizjograficzne należy uzgodnić zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Specjalista sporządzający prognozę musi przygotować propozycję zakresu i stopnia szczegółowości, a organ sporządzający plan wystąpić o stosowne uzgodnienie do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Organy te muszą wyrazić aprobatę dla zaproponowanego zakresu i stopnia szczegółowości informacji.

2)      Kolejnym działaniem będzie ogłoszenie o przystąpieniu do sporządzenia mpzp oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Informację te można podać w jednym wspólnym ogłoszeniu lub w dwóch odrębnych. Następnie po zebraniu i przeanalizowaniu wniosków, należy opracować projekt mpzp i prognozę. Projekt mpzp trzeba uzgodnić/ zaopiniować z odpowiednimi organami i instytucjami w trybie ustawy o planowaniu, natomiast projekt mpzp wraz z prognozą z RDOŚ i PPIS w trybie ustawy o udostępnianiu informacji.

3)      Uzgodniony i zaopiniowany projekt mpzp wraz z prognozą oddziaływania na środowisko należy wyłożyć do publicznego wglądu, następnie należy zebrać i przeanalizować uwagi; Ewentualnie może być konieczne ponowienie etapu uzgodnień i opinii oraz wyłożenia i ponownego zebrania uwag.

4)      Ostateczny projekt mpzp należy przedłożyć radzie gminy do uchwalenia.

5)      Ostatnim działaniem jest sporządzenie uzasadnienia zawierającego informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Należy też sporządzić podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego rozwiązania w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione: ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie właściwych organów uzgadniających i opiniujących, zgłoszone uwagi i wnioski; wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało przeprowadzone; propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu. Przyjęty dokument wraz z podsumowaniem przekazujemy do RDOŚ i PPIS.

Ważne:

Przyjęte w mpzp rozwiązania muszą być zgodne z ustaleniami zwartymi w prognozie oraz opiniami RDOŚ i PPIS. Np. nie może zostać uchwalony mpzp, którego ustalenia będą znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000.

Kto może zwolnić z obowiązku sporządzania oceny ?

Czasem, gdy mamy do czynienia z niewielkim mpzp lub jego zmianą możliwe jest odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Taka sytuacja dotyczyć może jedynie dokumentu dotyczącego obszaru w granicach jednej gminy, a w przypadku projektu zmiany dotyczyć wyłącznie zmiany stanowiącej niewielką modyfikację przyjętego już dokumentu.

Należy pamiętać, że strategiczna ocena w przypadku dokumentów planistycznych sprowadza się do opracowania prognozy oddziaływania na środowisko, gdyż obowiązek zapewnienia udziału społeczeństwa przy tworzeniu tych dokumentu występuje  zarówno w ustawie o planowaniu jaki i ustawie o udostępnianiu.

Aby sporządzić mpzp lub jego zmianę bez przeprowadzenie strategicznej oceny (sporządzania prognozy) trzeba wystąpić do RDOS i PPIS o uzgodnienie odstąpienia. W wystąpieniu o odstąpienie należy przedłożyć informację o uwarunkowaniach takich jak między innymi: charakter przewidzianych działań - usytuowanie, rodzaj i skala przedsięwzięcia, powiązanie tych działań z działaniami przewidzianymi w innych dokumentach oraz powiązanie ich z problemami dotyczącymi ochrony środowiska przy uwzględnieniu aspektów środowiskowych. Ponadto należy wziąć pod uwagę rodzaj i skalę oddziaływania na środowisko danego działania oraz cechy obszaru objętego oddziaływaniem (obszary o szczególnych właściwościach, obszary chronione).

W odpowiedzi otrzymamy uzgodnienie pozytywne z uzasadnieniem zawierającym informacje o uwarunkowaniach lub odmowę uzgodnienia. Należy też pamiętać, że informację o odstąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny, organ opracowujący projekt dokumentu lub jego zmiany, podaje wraz z uzasadnieniem do publicznej wiadomości bez zbędnej zwłoki.

Niestety przepisy  ustawy o udostępnianiu informacji nie są spójne z ustawą o planowaniu. Ustawa o planowaniu, przy sporządzaniu mpzp i studium zawsze nakazuje opracowanie prognozy. Nie ma tu żadnego odstępstwa. W praktyce, niektóre organy przy zmianie uchwalonego mpzp, występują o odstępstwo, w trybie art. 48 ust.1 ustawy o  udostępnianiu informacji, powołując się na prognozę sporządzoną dla już uchwalonego mpzp, która pomimo jego zmiany pozostaje aktualna. Pozwala to na wykorzystanie opracowanej już prognozy, zamiast tworzenie nowej o de facto takiej samej treści.

Podobnie wątpliwości budzi kwestia nakazu zamieszczenia w publicznie dostępnych wykazach danych o sporządzanym mpzp (art. 21 ustawy).  Z praktyki wiem, że czasem organy uznają, że zgoda na odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny generalnie zwalnia ze stosowania ustawy o udostępnianiu. W mojej ocenie tak nie jest – zarówno w przypadku sporządzenia prognozy jak i bez niej należy zamieścić dane o mzpz w publicznie dostępnych wykazach.

Opracowanie/

etap opracowania mpzp

Działanie związane ze sporządzaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko

Obowiązek zamieszczenia danych w publicznie dostępnych wykazach

Opracowanie ekofizjograficzne

 

Informacja o dokumencie

 

Przystąpienie do opracowania lub zmiany mpzp, bez (nowej) prognozy odziaływania na środowisko

Uzyskanie zgodny na odstąpienie od opracowania przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko

 

Ogłoszenie o odstąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny

Informacja o odstąpieniu

Ogłoszenie o przystąpieniu do sporządzenie projektu mpzp

Informacja o dokumencie

Wyłożenie do publicznego wglądu projektu lub zmiany mpzp

Ogłoszenie o wyłożeniu do publicznego wglądu projektu mpzp

Informacja o dokumencie

 

Przystąpienie do opracowania lub zmiany mpzp, w tym opracowanie prognozy

Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko

 

Ogłoszenie o przystąpieniu do sporządzenie projektu mpzp i prognozy odziaływania na środowisko

Informacja o dokumentach

Wyłożenie do publicznego wglądu projektu lub zmiany mpzp wraz prognozą

Ogłoszenie o wyłożeniu do publicznego wglądu projektu mpzp i prognozy odziaływania na środowisko

Informacja o dokumentach

Przyjęcie (uchwalenie) mpzp

Sporządzenie uzasadnienia i podsumowania

Informacja o dokumencie i podsumowaniu

Publikacja mpzp (w dzienniku urzędowym województwa oraz BIP)

Jovanka Dziewidek

Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nie masz konta? Zarejestruj się »

Zobacz także

Prowadzenie książki obiektu budowlanego

pobierz

Badanie stanu prawnego nieruchomości

pobierz

Niedozwolone klauzule w umowie pośrednictwa

pobierz

Ustanawianie urządzeń przesyłowych na gruntach

pobierz

Polecane artykuły

Array ( [docId] => 41104 )
Array ( [docId] => 41104 )