W przypadku usługi polegającej na systematycznym odśnieżaniu terenu przez określony czas umowa o dzieło nie jest prawidłowym rozwiązaniem. W takiej sytuacji należałoby zawrzeć umowę zlecenia.
Czy umowa o dzieło to właściwa forma umowy na odśnieżanie przed budynkiem
Kategoria: Zarządzanie i administrowanie
Data: 05-04-2019 r.
„Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie wynajmu pomieszczeń w 3 budynkach. W grudniu zawarłam trzy umowy o dzieło z różnymi osobami na okres od 1 grudnia 2018 r. do 28 lutego 2019 r. na wykonanie dzieła w postaci odśnieżenia przed budynkiem 1, 2 i 3. Czy w związku, iż nie ma na tą chwile opadów śniegu takie umowy są dobrym rozwiązaniem? Czy to zgodne z przepisami, że na ten moment płacę tym osobom za tzw. gotowość. Każda z umów jest na konkretną kwotę brutto i od niej odprowadzę podatek dochodowy po przedstawieniu rachunku przez wykonawcę dzieła i wypłacie należnej kwoty wynikającej z rachunku. Czy Państwowa Inspekcja Pracy nie podważy mi tych umów w związku brakiem opadów śniegu i czy usługa w postaci odśnieżenia terenu podlega pod umowę o dzieło i Kodeks cywilny?”
Odpowiedź:
Uzasadnienie:
Jak wynika z opisu pytania, umowy o dzieło zostały zawarte na okres 3 miesięcy (zimowych), których przedmiotem jest odśnieżanie posesji. Mimo braku śniegu umowy te nadal trwają, a w dodatku wypłacane jest wynagrodzenie za „gotowość" do pracy, co w przypadku umowy o dzieło nie powinno mieć miejsca.
Zgodnie z art. 642 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.; dalej: kc) w braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła. Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie należy się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych. Poza tym, już z samej definicji umowy o dzieło wynika, że wynagrodzenie przysługuje za wykonanie oznaczonego dzieła, a nie za „gotowość" do wykonania prac.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) kontroluje zwarte umowy cywilnoprawne i określa, co jest przedmiotem umowy o dzieło. Zwraca przy tym uwagę, czy strony, dokonując wyboru określonego rodzaju umowy, przestrzegały odpowiednich przepisów kc. Charakter prawny umowy określa nie tylko sama jej nazwa, ale przede wszystkim treść, a także warunki i okoliczności towarzyszące jej wykonywaniu.
Jak na swojej stronie internetowej poucza ZUS, przedmiotem umowy o dzieło jest zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła rozumianego jako osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej.
Ponadto ZUS ostrzega, iż w przypadku gdy płatnik nie dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń osoby, z którą zawarł umowę nazwaną umową o dzieło, a w toku postępowania wyjaśniającego bądź kontroli zostanie stwierdzone, że faktycznie zawarta została umowa zlecenia albo umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, to terenowa jednostka organizacyjna ZUS jest uprawniona do stwierdzenia obowiązku ubezpieczeń społecznych. W przypadku sporu wydawana jest decyzja, od której przysługuje odwołanie do sądu.
W przypadku umów o dzieło głównie ZUS kontroluje zasadność i prawidłowość ich zawarcia, gdyż nie stanowią one tytułu do ubezpieczeń, co też skłania często pracodawców do sięgania po takiego rodzaju umowę. Nagminnie umowy te są nadużywane i stosowane w miejsce umów zlecenia lub umów o pracę, które podlegają oskładkowaniu. Państwowa Inspekcja Pracy może skontrolować, czy umowa o dzieło nie spełnia warunków właściwych umowie o pracę. Sprawdza także, czy w przypadku umów zlecenia jest przestrzegane wypłacanie minimalnej stawki godzinowej.
Z orzecznictwa…
Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy. Ponadto może także polegać na dokonaniu zmian w rzeczy już istniejącej, jej naprawieniu, przerobieniu lub uzupełnieniu albo na rozbudowie rzeczy, połączeniu z innymi rzeczami, dodaniu części składowych lub przynależności.
Wyrok Sądu Najwyższego z 18 września 2013 r., sygn. akt II UK 39/13; Legalis.
Przyjmuje się, że rezultat, o który umawiają się strony, powinien mieć byt samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny. Nie powinno być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy, gdyż wówczas zatraciłoby swój indywidualny charakter dzieła.
Wyrok SN z 3 listopada 1999 r., sygn. akt IV CKN 152/00, Legalis; wyrok z 27 sierpnia 2013 r., sygn. akt II UK 26/13, Legalis; wyrok z 14 listopada 2013 r., sygn. akt II UK 115/13, Legalis; wyrok z 4 czerwca 2014 r., sygn. akt II UK 543/13, Legalis; wyrok z 10 lipca 2014 r., sygn. akt II UK 454/13 Legalis.
Dzieło powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności. W przypadku zaś umowy zlecenia, czy umów o świadczenie usług przedmiotem jest zobowiązanie do wykonywania określonych czynności. Porównując zatem umowę o dzieło z umową zlecenia na pierwszy plan wysuwa się zobowiązanie wykonawcy umowy o dzieło nie do samego działania, lecz do uzyskania określonego dzieła jako rezultatu tego działania.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4 lutego 2014 r., sygn. akt. III AUa 596/13; Legalis.
Wykonywanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności) bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, jest cechą charakterystyczną dla umów zlecenia.
Wyrok SN z 4 lipca 2013 r., sygn. akt II UK 402/12; Legalis.
W przypadku umowy o dzieło istnieje możliwość poddania umówionego rezultatu sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Wykonywanie powtarzalnych, odtwórczych czynności bądź wykonywanie tych czynności w sposób ciągły lub zespołowy jest właściwe umowie zleceniu, co też potwierdza liczne orzecznictwo. W umowie o dzieło rezultat, do którego osiągnięcia zobowiązuje się przyjmujący zamówienie, powinien być przy spełnieniu określonych warunków obiektywnie pewny. W przypadku umowy zlecenia - brak jest pewności, czy czynności, do których zobowiązał się zleceniobiorca, doprowadzą do zamierzonego rezultatu.
Z orzecznictwa…
Czynności polegające na oczyszczeniu placu ze śniegu nie miały charakteru czynności przynoszących konkretny materialny rezultat, podlegający ocenie i ewentualnej odpowiedzialności za wady lecz w istocie były one realizowane w ramach umów starannego działania, mających charakter umów zlecenia (umów o świadczenie usług). Treścią zobowiązania zainteresowanych nie był określony, konkretny wynik, odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, lecz wykonywanie określonych czynności polegających na odśnieżaniu określonej powierzchni. Były to umowy starannego działania, mające charakter umowy o świadczenie usług. To za wykonane czynności, a nie za osiągnięcie indywidualnie oznaczonego rezultatu, zainteresowani otrzymali wynagrodzenie. Pomimo tego, że każda praca ma doprowadzić do zamierzonego efektu, to w umowie o dzieło rezultat musi zostać wyodrębniony w przestrzeni fizycznej i uzyskać samodzielny byt. Powinno to być ,,dzieło" w rozumieniu art. 627 kc (,,przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia”). Zakres tego słowa, w ujęciu wyznaczonym przez tradycję prawną, nie obejmuje m.in. odśnieżonej hali/placu/dachu, czy posprzątanej posesji. Nawet gdy strony określą w umowach efekt w postaci ,,odśnieżenia", a nie ,,odśnieżania", ,,sprzątnięcia", a nie ,,sprzątania" itd., to i tak nie będzie to dzieło
Wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z 22 października 2013 r.; V U 1156/13; Legalis.
Podstawa prawna:
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).
Izabela Nowacka, specjalistka z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
Zobacz także:
Tagi: podatki, kodeks cywilny, umowy cywilnoprawne
Zaloguj się, aby dodać komentarz
Nie masz konta? Zarejestruj się »
