Dowiedz się, kiedy jest możliwa legalizacja samowoli budowlanej

Co to jest legalizacja samowoli

Za samowolę budowlaną uważa się, w świetle przepisów prawa budowlanego, wykonanie lub wykonywanie robót budowlanych bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia budowy (robót budowlanych) właściwemu organowi. Karą w tym przypadku może być nawet nakaz rozbiórki obiektów budowlanych wzniesionych z naruszeniem prawa. Istnieje także możliwość legalizacji samowolnie wznoszonego lub wzniesionego obiektu budowlanego.

Legalizacja samowoli może być stosowana w odniesieniu do budów zgodnych z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i nie naruszających przepisów, zwłaszcza techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem. 

Czy pozwolenie na użytkowanie oznacza legalizację

W sytuacji, gdy roboty budowlane zostały wykonane, wydanie pozwolenia na budowę jest bezprzedmiotowe. W takiej sytuacji organ administracji powinien rozważyć w pierwszej kolejności, czy nie zachodzą przesłanki do nakazania przymusowej rozbiórki obiektu budowlanego. Jeżeli takie przesłanki nie występują, należy dokonać legalizacji samowoli budowlanej po ewentualnym nakazaniu zmian i przeróbek, mających na celu dostosowanie obiektu do wymagań prawa budowlanego. Legalizacja następuje przez wydanie pozwolenia na użytkowanie. Wydanie takiego pozwolenia ma ten skutek, że wcześniej popełnioną samowolę budowlaną uważa się za niebyłą (zob. wyrok NSA z 8 czerwca 1988 r. IV SA 297/88).

Prace budowlane wykonane na podstawie ostatecznej decyzji, która z jakichkolwiek przyczyn później okazała się wadliwa, nie mogą być uznane za samowolę budowlaną.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 czerwca 2001 r., IV SA 952/99 inwestorowi nie można uczynić zarzutu dopuszczenia się samowoli budowlanej, w rozumieniu art. 48 prawa budowlanego, jeżeli w dacie rozpoczęcia robót budowlanych legitymował się ostateczną decyzją o pozwoleniu na budowę. Natomiast jeśli inwestor realizuje obiekt budowlany w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę bądź w przepisach prawa budowlanego zgodnie z art. 50 i art. 51 prawa budowlanego powinien doprowadzić budowany obiekt do stanu zgodnego z warunkami określonymi w pozwoleniu na budowę oraz w przepisach prawa. Dopiero w przypadku niewykonania nałożonych w trybie powyższych przepisów obowiązków właściwy organ może w drodze decyzji nakazać inwestorowi zaniechanie dalszych robót bądź rozbiórkę obiektu lub jego części (art. 51 ust. 2 prawa budowlanego).

Legalizacja samowoli budowlanej dodatkowo jest uzależniona od uiszczenia przez sprawcę samowoli wysokiej opłaty legalizacyjnej, określonej w przepisach prawa budowlanego.

Kiedy zostaną wstrzymane prace budowlane

Jeżeli budowa jest zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub z ostateczną, w dniu wszczęcia postępowania legalizacyjnego, decyzją o warunkach zabudowy, a niezgodności z przepisami prawa budowlanego są możliwe do usunięcia, właściwy organ jedynie wstrzymuje prowadzenie robót.

Legalizacja jest możliwa, o ile obiekt budowlany nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem oraz nie narusza ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, obowiązującego w dniu zakończenia budowy albo w dniu orzekania.