Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego 1 czerwca 2017 roku

W 2015 roku WSA uwzględniły prawie dwa tysiące skarg na bezczynność organów lub przewlekłe prowadzenie postępowania, a w I połowie bieżącego roku takich skarg było prawie 1150. W zeszłym roku sądy wymierzyły organom ponad 1750 grzywien o łącznej wysokości ponad 600 tys. zł w związku ze stwierdzoną bezczynnością lub przewlekłością (w I połowie 2016 roku suma grzywien przekroczyła 400 tys. zł).

Minister rozwoju i finansów przedstawił w połowie listopada Stałemu Komitetowi Rady Ministrów jeden z pierwszych projektów szerokich zmian w ustawie z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.), który stanowi element pakietu ułatwień dla przedsiębiorców „100 zmian dla firm” i jest I etapem realizacji Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Celem projektu jest wprowadzenie rozwiązań, które usprawnią postępowanie administracyjne, skrócą jego czas oraz przyczynią się do budowania partnerskich relacji między obywatelem a administracją.

Projekt nowelizacji przewiduje wprowadzenie opcjonalności wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, która byłaby instytucją dotyczącą decyzji wydawanych przez ministrów lub samorządowe kolegia odwoławcze. Przyspieszona ma zostać także droga zaskarżenia decyzji kasatoryjnej do wojewódzkiego sądu administracyjnego (dalej: WSA) z możliwością wymierzenia grzywny organowi, jeśli nie zaistniały przesłanki do wydania przez niego takiej decyzji. Projekt zawiera także regulację dotyczącą milczącego załatwienia sprawy zgodnie z żądaniem strony, która miałaby być stosowana w określonych kategoriach spraw i tylko wówczas, gdy organ nie zgłosi sprzeciwu lub upłynie termin. Natomiast sprawy mało skomplikowane mają zostać szybciej rozstrzygane w uproszczonym postępowaniu.

W obowiązujących przepisach brak definicji pojęcia przewlekłego prowadzenia postępowania. Tymczasem pojęcia bezczynności oraz przewlekłości postępowania należy rozgraniczyć. Przez bezczynność należy rozumieć niewydanie w terminie decyzji lub postanowienia, w tym także aktu lub czynności wskazanych w ustawie z 25 lipca 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.; dalej: uppsa). Przewlekłym prowadzeniem postępowania jest sytuacja prowadzenia postępowania w sposób nieefektywny poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu bądź wykonywanie czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest bezczynny, mnożenie przez organ czynności dowodowych ponad potrzebę wynikającą z istoty sprawy.

Nowelizacja miałaby wprowadzić definicje pojęć „bezczynność” i „przewlekłość”. Artykuł 37 § 1 projektu przewiduje, że niezałatwienie sprawy w terminie wynikającym z przepisów prawa lub w terminie wyznaczonym dodatkowo zgodnie z art. 36 k.p.a. jest bezczynnością organu. Przewlekłość postępowania będzie występowała, gdy postępowanie prowadzone będzie dłużej, niż jest to konieczne do załatwienia sprawy. Pojęcie to obejmie więc przypadki, w których formalnie nie dochodzi do przekroczenia terminu załatwienia sprawy np. w związku z zastosowaniem art. 36 § 1 k.p.a., ale organ załatwia sprawę dłużej niż powinien w świetle zasady szybkości postępowania.