Przygotuj się na kontrolę inspekcji pracy - może się odbyć w każdej chwili

Gdy podmioty lecznicze zatrudniają personel na podstawie stosunku pracy (umowy o pracę), mają wówczas status pracodawców. Stają się tym samym podstawową kategorią podmiotów kontrolowanych przez Państwową Inspekcję Pracy (PIP).

Żeby stać się pracodawcą wystarczy zatrudniać na podstawie umowy o pracę jednego pracownika. Jest to istotne, uwzględniając brzmienie przepisu art. 2 Kodeksu pracy, z którego wynika, że status pracodawcy uzyskuje się, jeżeli zatrudnia się pracowników. W praktyce oznacza to zatrudnienie przynajmniej 2 osób na podstawie umowy o pracę. Tym samym zatrudnienie choćby jednej osoby, nawet na pół etatu na podstawie umowy o pracę w ramach prowadzonej działalności leczniczej powoduje nabycie statusu pracodawcy – ze wszystkimi tego konsekwencjami wynikającymi z prawa pracy oraz ustawy o PIP.

Posiadanie przez podmiot prowadzący działalność leczniczą statusu pracodawcy powoduje, że organy PIP mają możliwość przeprowadzania kontroli w pełnym zakresie wynikającym z ustawy o PIP. Oznacza to, że kontrola, w zależności od przyjętych przez inspektora założeń, może dotyczyć przede wszystkim zagadnień prawnej ochrony pracy, technicznego bezpieczeństwa pracy (bhp) oraz wykroczeń przeciwko prawom pracownika.

Kontrola w zakresie prawa pracy

Mówiąc o kontroli w zakresie prawa pracy, kierujący placówką medyczną powinien mieć świadomość, że kontrola ta nie ogranicza się tylko do przepisów wynikających z Kodeksu pracy. Oczywiście jest to podstawowy akt regulujący wzajemne prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców (niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności), ale jest to zaledwie „minimalny standard”, jaki musimy zachować. Do prawa pracy zaliczają się, obok Kodeksu pracy, liczne ustawy oraz przepisy wykonawcze zawarte w rozporządzeniach. Dodatkowo każdy podmiot prowadzący działalność leczniczą – szczególnie zatrudniający większą liczbę pracowników - wiele kwestii reguluje w prawie wewnątrzzakładowym. Mowa tu o regulaminach, zarządzeniach, układach zbiorowych pracy, czy statutach.

W zakresie prawa pracy kontroli podlegają przede wszystkim takie zagadnienia, jak:

• zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę,
• terminowość wypłacania wynagrodzenia za pracę oraz innych świadczeń ze stosunku pracy,
• stosowanie przepisów o pracowniczej odpowiedzialności porządkowej oraz materialnej,
• czas pracy – ze szczególnym uwzględnieniem świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych,
• udzielanie urlopów wypoczynkowych – zarówno bieżących, jak i zaległych,
• uprawnienia związane z rodzicielstwem.

W przypadku placówek medycznych kontroli podlega fakt zatrudniania - obok umowy o pracę - pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych, szczególnie w ramach jednakowych obowiązków.

Inspektor podczas kontroli ma prawo zbadać zarówno kwestie bhp wynikające z Kodeksu pracy, ale w dużej mierze skoncentruje się na realizowaniu przez pracodawcę postanowień zawartych w szczegółowych przepisach wykonawczych.

Warto zwrócić uwagę, że działalność lecznicza ze względu na jej charakter jest prowadzona w specyficznych warunkach szeroko rozumianego środowiska pracy i wiąże się z licznymi zagrożeniami, które w innych „branżach” nie występują. Oznacza to, że należy względem pracowników spełniać nie tylko podstawowe normy bhp wynikające z Kodeksu pracy, ale również wymogi zawarte w szczegółowych rozporządzeniach gwarantujących należyty poziom bezpieczeństwa pracy.

Do typowych zagadnień z zakresu bhp kontrolowanych przez inspektorów zaliczamy obowiązki w zakresie:

• profilaktycznych badań lekarskich pracowników (wstępnych, okresowych, kontrolnych),
• szkoleń bhp,
• zapewnienia właściwych warunków pracy – w tym wyposażenia pracowników we właściwe środki ochrony,
• zapoznania pracowników z przeprowadzoną oceną ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy.

Istotnym zadaniem PIP jest ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika. Każde naruszenie przepisów przeciwko prawom pracowniczym należy uznać za bezprawne. Nie każde jednak będzie miało rangę wykroczenia.

Najważniejsze wykroczenia przeciwko prawom pracownika uregulowano w Kodeksie pracy. Można je podzielić na trzy grupy:

1. wykroczenia uregulowane w art. 281 kp, które odnoszą się do błędów w szeroko rozumianym stosunku pracy,
2. wykroczenia uregulowane art. 282 kp, które regulują kwestie niewypłacania świadczeń, udzielenia urlopów w sposób niewłaściwy, oraz braku realizacji wykonywania orzeczeń sądu pracy,
3. wykroczenia uregulowane w art. 283 kp, które odnoszą się do wielu zagadnień z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

W przypadku jednostkowego przypadku naruszania poszczególnych przepisów, np. o czasie pracy czy dotyczących urlopów wypoczynkowych, nie można mówić o wykroczeniu i odpowiedzialności z tym związanej.

Gdy skala nieprawidłowości będzie większa, wówczas nieprzestrzeganie wobec zatrudnionych określonych przepisów może być potraktowane jako wykroczenie lub nawet przestępstwo.