„Bieżąca praca z uczniem” tylko po wnikliwej obserwacji i diagnozie

Podstawowym sposobem poznania uczniów, wskazanym również jako szczególne zadanie nauczycieli i specjalistów jest obserwacja. Aby rozpoznać potrzeby uczniów, nauczyciel może też wykorzystać:

• wywiady,

• ankiety,

• rozmowy z uczniami i ich rodzicami,

• rozmowy z nauczycielami i pracownikami szkoły.

Dla bieżącej pracy z uczniem ważnym źródłem wiedzy jest również analiza wytworów uczniów:

• wypracowań,

• prac plastycznych,

• analiza sposobu prowadzenia zeszytów,

• sprawdziany umiejętności.

Wiele informacji o uczniach można uzyskać poprzez analizę dokumentacji szkolnej, takiej jak:

W rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń szkolnych należy więc przede wszystkim wziąć pod uwagę:

• w oddziałach przedszkolnych - ocenę gotowości szkolnej dzieci realizujących obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego;
• w klasach I−III – rozpoznanie przyczyn trudności w nauce (ryzyko dysleksji);
• w klasach IV−VI - obserwacja dzieci z grupy ryzyka dysleksji w aspekcie utrzymywania się trudności szkolnych (diagnoza dysleksji);
• w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej − zaangażowanie do aktywnej samodzielnej pracy nad pokonywaniem problemów.

W ocenie gotowości szkolnej dziecka należy wziąć pod uwagę miedzy innymi:

• poziom rozwoju fizycznego (także stan zdrowia),
• ogólną sprawność ruchową,
• świadomość własnego ciała,
• sprawność w zakresie małej motoryki, precyzję ruchów, ocenę chwytu narzędzia do pisania,
• lateralizację (czynnościowa asymetria ciała ludzkiego, wyrażająca się większą sprawnością narządów położonych po jednej ze stron ciała),
• koordynację wzrokowo-ruchową,
• ocenę funkcjonowania narządów wzroku i słuchu,
• umiejętności w zakresie spostrzegawczości wzrokowej i funkcji słuchowo-językowych (analiza i synteza),
• rozwój poznawczy, wiedzę o otaczającym świecie,
• poziom umiejętności matematycznych,
• sposób komunikowania się, w tym poprawność artykulacyjną,
• orientację w przestrzeni i na płaszczyźnie,
• pamięć,
• uwagę i koncentrację dziecka na zadaniu,
• tempo pracy,
• samodzielność dziecka w zakresie samoobsługi,
• poziom rozwoju społeczno-emocjonalnego − sposób radzenia sobie z emocjami np. w sytuacji porażki,
• relacje z innymi dziećmi i dorosłymi,
• zainteresowanie proponowanymi zadaniami,
• ogólną ciekawość poznawczą, zainteresowania i uzdolnienia.