Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych tworzą fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
Przedmiotem działania ZFŚS jest finansowanie m.in. działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych. Przez działalność socjalną rozumie się m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej (np. przyznawanie bonów na święta, paczek dla dzieci pracowników, fundowanie kart przedpłaconych).
Zasady te obowiązują więc podmioty opodatkowane zarówno PIT, jak i CIT. Ustawa o CIT z kosztów podatkowych wyłącza wpłaty na wszelkiego rodzaju fundusze. Wyjątkowo kosztem uzyskania przychodów są:
podstawowe odpisy i wpłaty na te fundusze, jeżeli obowiązek lub
możliwość ich tworzenia w ciężar kosztów określają odrębne ustawy
odpisy i zwiększenia, które w rozumieniu przepisów o zakładowym
funduszu świadczeń socjalnych obciążają koszty działalności pracodawcy,
jeżeli środki pieniężne stanowiące równowartość tych odpisów i zwiększeń
zostały wpłacone na rachunek funduszu.
W związku z tym finansowane przez firmę, np. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, wydatki z ZFŚS na paczki i bony świąteczne (czyli wydatki pracodawcy na działalność socjalną) nie będą kosztem, ponieważ takim kosztem były wpłaty na ten fundusz.
Nieco inaczej należy rozliczyć wydatki na paczki i bony towarowe, które zostały sfinansowane ze środków obrotowych. W takim przypadku istnieje możliwość zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. Zakup taki nie może natomiast mieć charakteru działalności socjalnej (wtedy jest finansowany z ZFŚS). Oznacza to, że wydanie np. paczek, bonów, kart przedpłaconych nie może być uzależnione od sytuacji życiowej lub materialnej pracowników. Każdy z nich powinien otrzymać świadczenia w jednakowej wysokości. W konsekwencji będą to wydatki na cele pracownicze, które jako pośrednio związane z uzyskiwaniem przychodu spółka będzie mogła zaliczyć do kosztów podatkowych.
Wartość paczek może powiększyć przychód pracownika
Wszelkie świadczenia, które otrzymuje pracownik od pracodawcy, kwalifikuje się do przychodów ze stosunku pracy. Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W szczególności są to: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Część z nich może być zwolniona z opodatkowania, co określa ustawa o PIT.
Z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT wynika, że zwolniona z podatku dochodowego jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 380 zł.
Najbardziej popularnymi świadczeniami rzeczowymi finansowanymi z ZFŚS lub funduszy związków zawodowych, które korzystają ze zwolnienia z PIT w ramach wskazanego limitu, są: paczki okolicznościowe (np. świąteczne, mikołajkowe) oraz bony towarowe.
Niestety jednak bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi, nie korzystają ze zwolnienia, gdyż jasno w ustawie o PIT zostało to wyszczególnione. Natomiast karty przedpłacone, które pracodawca wręcza pracownikom, mogą być zwolnione z PIT, z czym zgadzają się organy podatkowe.
Dodatkowo świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinny zależeć od sytuacji materialnej pracownika (decydować powinno tzw. kryterium socjalne). O tym, w jakich sytuacjach i komu można przyznać dane świadczenie, powinien decydować regulamin ZFŚS. W konsekwencji, gdy każdy pracownik dostanie świadczenie o takiej samej wartości, nie można uznać, że były to świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Są to inne świadczenia ze stosunku pracy, które należy opodatkować jak wynagrodzenie, czyli nie korzystają one ze zwolnienia z PIT.
Podstawa prawna:
- art. 2 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 13 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 592 ze zm.),
- art. 15, art. 16 ust. 1 pkt 9, pkt 45 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.),
- art. 12, art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.).
Bogdan Świąder, specjalista z zakresu prawa podatkowego
Zobacz także: