Obniżony VAT na wybrane towary jest zgodny z prawem wspólnotowym

Przepisy unijne przewidują, że państwa członkowskie mogą stosować jedną lub dwie stawki obniżone do dostaw towarów i świadczenia usług, których kategorie są określone w załączniku nr III do dyrektywy 2006/112/WE. Dotyczy to m.in.: środków spożywczych przeznaczonych do spożycia przez ludzi i zwierzęta. Polska z tej możliwości korzysta. Ustawa o VAT przewiduje możliwość stosowania stawek 5% i 8% dla niektórych środków spożywczych.

Jeden z podatników (spółka akcyjna prowadząca sieć delikatesów spożywczych) uznał, że obniżenie stawek VAT dla niektórych tylko towarów spożywczych jest niezgodne z przepisami unijnymi. W konsekwencji przedsiębiorca uznał, że może stosować obniżone stawki bezpośrednio na podstawie przepisów unijnych (ze względu na niezgodność z nimi polskich przepisów).

Walkę o uznanie tego stanowiska podatnik ten rozpoczął występując do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej. Minister jednak stanowisko podatnika uznał za nieprawidłowe. Podatnik zaskarżył otrzymaną interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Krakowie. Jednak sąd w wyroku z 12 września 2012 r. (I SA/Kr 786/12) skargę podatnika oddalił. WSA stwierdził, że państwo członkowskie może skorzystać z przewidzianej przepisami wspólnotowymi możliwości stosowania obniżonej stawki podatku w stosunku do określonych kategorii towarów, wskazanych w załączniku III dyrektywy 2006/112/WE. Musi to jednak nastąpić z poszanowaniem zasady neutralności VAT. Podatnik wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), która została jednak oddalona.

Rozpatrując sprawę NSA powołał się na szereg orzeczeń unijnych (wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 11 października 2001 r. (C-267/99); z 8 maja 2003 r. (C-384/01) i z 6 maja 2010 r. (C-94/09) oraz na wyroki NSA z 3 lutego 2011 r. (I FSK 201/10) oraz z 19 października 2012 r. (I FSK 1125/12). Sąd przypomniał, że o sprzeczności przepisów krajowych (z prawem UE) można mówić, gdy wykraczają one poza zakres danej kategorii oraz gdyby naruszały zasadę neutralności fiskalnej. Samo zawężenie kategorii środków spożywczych, do których zastosowanie ma stawka obniżona nie daje podstaw do przyjęcia, że przepis krajowy jest sprzeczny z prawem wspólnotowym.

Stanowisko zajęte przez NSA jest zgodne z ugruntowaną linią orzeczniczą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Przykładowo w wyroku z 6 maja 2010 r. wydanego w sprawie European Commission v French Republic (C-94/09) Trybunał uznał, że państwo członkowskie ma możliwość ograniczenia stosowania tej obniżonej stawki VAT do określonych i swoistych aspektów danej kategorii towarów (wskazanych w załączniku III dyrektywy 2006/112/WE).

A zatem koncepcja stosowania obniżonej stawki podatku, stosując bezpośrednio przepisy unijne, nie ma racji bytu. Dotyczy to nie tylko produktów spożywczych, których dotyczy omawiany wyrok NSA, ale wszystkich towarów i usług zamieszonych w załączniku III do dyrektywy 2006/112/WE (tj. w wykazie dostaw towarów i świadczenia usług, do których można zastosować stawki obniżone).

Osobną kwestią jest zgodność z Konstytucją rozwiązania polegającego na tym, że towary podobne są opodatkowane różnymi stawkami VAT (np. pieczywo o terminie przydatności do spożycia nie przekraczającym 14 dni, opodatkowane jest stawką 5%, a pozostałe pieczywo stawką 8%; z kolei wyroby ciastkarskie i ciastka – zależnie od terminu przydatności do spożycia – mogą być opodatkowane stawką 8% lub 23%). Można znaleźć argumenty za stanowiskiem, że rozwiązanie to jest niezgodne z Konstytucją. Jednak ocena tego stanu rzeczy nie należy do NSA, ale do Trybunału Konstytucyjnego.