Przedsiębiorca może odliczyć VAT nawet jeśli kontrahent to nieistniejąca firma

Organy podatkowe zakwestionowały prawo spółki do odliczenia VAT. Stwierdzono, że faktury VAT wystawione przez kontrahentów na rzecz spółki dokumentują transakcje, które w rzeczywistości nie miały miejsca. Zdaniem organów podatkowych spółka nie dochowała należytej staranności w transakcjach z dostawcami mimo, że podatnik uzyskał wszystkie przewidziane w polskim prawem informacje potwierdzające legalną działalność dostawców.

W rozpatrywanej sprawie fiskus uznał, że w miejscu wskazanym w dokumentach rejestrowych dostawcy nie prowadzili działalności gospodarczej. Dostawcy m.in. nie posiadali żadnych środków transportu oraz nie zatrudniali pracowników. Zdaniem organów samo sprawdzenie dokumentów rejestrowych kontrahentów nie jest wystarczające do zachowania należytej staranności, w szczególności, że podatnik nie udał się do siedzib dostawców.

Zauważmy, że takie stanowisko jest powszechnie prezentowane przez organy podatkowe. Obok wskazanych czynników świadczących o fikcyjnej działalności dostawców, organy podatkowe oraz sądy wskazują na takie okoliczności jak: brak u dostawcy koncesji, brak dowodów nabycia towarów oraz dokumentacji księgowej.

WSA w Gdańsku w komentowanej sprawie uchylił decyzję organu. Sąd uznał za prawidłowe ustalenia, że dostawcy podatnika prowadzili fikcyjną działalność. Sąd wskazał, że podatnik dochował należytej staranności w zakresie transakcji, uzyskując wszystkie przewidziane polskim prawem informacje potwierdzające legalną działalność dostawców, weryfikując wpisy do ewidencji, NIP oraz REGON, sprawdzając status dostawców w bazie VIES oraz zwracając się do urzędu skarbowego o potwierdzenie zarejestrowania dostawców dla potrzeb VAT. Sąd podkreślił, że żaden przepis nie wymaga od podatników korzystania z innych źródeł.

Za nieuzasadnione uznano zarzuty organów odnośnie braku sprawdzenia siedzib dostawców, gdyż, jak wskazał TSUE w wyroku z 22 października 2015 r. w sprawie o sygn. akt C-277/14 – działalność kontrahenta polegać może na dostawach towarów w ramach szeregu transakcji. A to sprawia, że pośrednik nie musi posiadać infrastruktury służącej do magazynowania i transportu towarów. Okolicznością korzystną dla podatnika był również fakt, że płatności dokonywał bezgotówkowo.

Sąd w Gdańsku potwierdził tym samym prawidłowość postępowania podatników polegającego na pozyskiwaniu dokumentów potwierdzających rejestrację dostawcy w odpowiednich ewidencjach, co organy podatkowe konsekwentnie uznają za działanie niewystarczające do zachowania należytej staranności.

Warto dodać, że w orzeczeniu o sygn. akt C-277/14 TSUE wskazał, że ewentualny brak po stronie dostawcy prawa do przeniesienia własności towarów nie może wykluczyć ich dostawy w rozumieniu przepisów o VAT, o ile towary te zostały faktycznie przekazane nabywcy. Zakwestionowana została w ten sposób zasadność argumentu często podnoszonego przez organy podatkowe, że brak prawa własności towarów po stronie wystawcy faktury uniemożliwia dokonanie dostawy w rozumieniu przepisów o VAT.

W konsekwencji tego orzeczenie podatnicy powinni pamiętać, że samo uznanie dostawcy za podmiot nieistniejący nie może pozbawić uczciwego nabywcy prawa do odliczenia VAT. Ocena dochowania należytej staranności zawsze zależy od okoliczności danej sprawy. Na korzyść podatników przemawiać może jednak gromadzenie oraz weryfikacja dokumentów rejestrowych oraz potwierdzających umocowanie przedstawicieli, dokonywanie płatności bezgotówkowych, zawieranie pisemnych umów jak również sprawdzenie statusu dostawcy na gruncie VAT w ramach dostępnych procedur.