Zabezpieczenia spadku - będą nowe przepisy

Nowe przepisy mają regulować m.in sytuacje, w których niezbędne jest zawiadomienie właściwego oddziału banku lub wojewódzkiego konserwatora zabytków o zastosowanym środku zabezpieczenia, zakres danych, które muszą być zawarte w protokole ze spisu majątku ruchomego w ramach zabezpieczenia spadku oraz spisu inwentarza, jak również środek zapobiegający naruszeniom w postaci opieczętowania. Dotychczas te kwestie regulowało rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza, które traci moc z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. 18 października 2015 r.

Projekt w § 2 ust. 1 zobowiązuje sąd do zawiadomienia właściwego oddziału banku w przypadku złożenia do depozytu imiennej książeczki oszczędnościowej lub innych dokumentów potwierdzających zawarcie umowy rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego albo rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej. W zawiadomieniu będzie trzeba podać numer książeczki lub innego dokumentu, stan oszczędności oraz imię i nazwisko posiadacza rachunku.

W przypadku gdy przedmiotem spadku będą rzeczy o wartości artystycznej, zabytkowej lub naukowej, sąd, zlecając zabezpieczenie, zawiadomi jednocześnie wojewódzkiego konserwatora zabytków, właściwego ze względu na miejsce położenia rzeczy (§ 2 ust. 2 projektu).

Jeżeli w skład spadku będą wchodziły rzeczy o wartości artystycznej, zabytkowej lub naukowej, wówczas komornik, dokonując spisania ruchomości w ramach zabezpieczenia spadku czy sporządzania spisu inwentarza, będzie musiał zawiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków właściwego ze względu na miejsce położenia rzeczy (§ 2 ust. 3 projektowanego rozporządzenia).

W § 3 projektu zamieszono niezbędne dane, które powinny być zawarte w protokole ze spisu majątku ruchomego w ramach zabezpieczenia spadku oraz spisu inwentarza. W myśl proponowanych zapisów w protokole będą zamieszczane następujące dane:

• oznaczenie miejsca i czasu czynności,
• zwięzły opis spisywanych rzeczy,
• imiona i nazwiska osób, których obecność przy dokonywanej czynności jest dopuszczalna lub osoby trzeciej zgłaszającej swoje prawa do rzeczy objętej spisem,
• istotne dla sprawy oświadczenia osób, których obecność przy dokonywanej czynności jest dopuszczalna,
• oświadczenie osoby trzeciej zgłaszającej swoje prawa do rzeczy objętej spisem,
• wzmiankę o odczytaniu protokołu,
• podpisy wszystkich osób obecnych, ewentualnie przyczyny odmowy lub niemożności podpisania,
• podpis komornika.
• Protokół będzie sporządzany w dwóch egzemplarzach.

Natomiast w zakresie zastosowania niezbędnych środków tymczasowych zapobiegających naruszeniu ruchomości przed ich spisaniem, § 4 projektu rozporządzenia reguluje w szczególności czynność polegającą na opieczętowaniu. Ten środek tymczasowy komornik zastosuje, jeżeli napotka przeszkody przy przystąpieniu do czynności lub gdy odracza prowadzenie czynności. Opieczętowanie będzie mógł także zarządzić sąd, który wydał postanowienie o zabezpieczeniu spadku, jeżeli wniesiono skargę na czynności komornika.

W § 5 ust. 1 wymienia się rzeczy, które nie podlegają opieczętowaniu. Są nimi rzeczy codziennego użytku, niezbędne dla osób uprawnionych na mocy art. 923 § 1 Kodeksu cywilnego do pozostawania w mieszkaniu spadkodawcy (małżonek i inne osoby bliskie, które mieszkały ze spadkodawcą do dnia jego śmierci) oraz rzeczy, które ze względu na swe właściwości nie mogą być opieczętowane (np. żywność ulegająca zepsuciu). Z kolei ust. 2 § 5 daje możliwość wyłączenia od opieczętowania rzeczy, do których osoba trzecia zgłosiła i uprawdopodobniła swoje prawa.

Zdjęcia pieczęci będzie dokonywał komornik, który je nałożył. Sąd może jednak upoważnić do zdjęcia pieczęci osobę, która jest uprawniona do objęcia rzeczy opieczętowanej (§ 6 projektu rozporządzenia). Zamkniętych paczek znalezionych przy dokonywaniu spisu nie otwiera się tylko opieczętowuje, zaznaczając w protokole stan opieczętowania. Natomiast papiery, dokumenty i przedmioty znikomej wartości nie będą wymagały szczegółowego opisania i będą mogły być umieszczone łącznie w opieczętowanych opakowaniach (§ 7 projektowanego rozporządzenia). Nie będzie to jednak dotyczyło testamentów oraz dokumentów mogących stanowić dowód uprawnień.

Dokumenty i rzeczy, które znajdowały się we władaniu spadkodawcy z tytułu sprawowania przez niego funkcji służbowych lub społecznych komornik odda właściwemu organowi (§ 8 rozporządzenia).

Przyjęte w rozporządzeniu regulacje stanowią powtórzenie przepisów zawartych w rozporządzeniu z 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza. Wejście w życie projektowanego rozporządzenia, przewidziane na 18 października 2015 r., jest skorelowane z początkiem obowiązywania ustawy z 17 kwietnia 2015 r., w której został zawarty przepis delegujący do wydania rozporządzenia.