Rachunek zysków i strat porównawczy lub kalkulacyjny – wybór wariantu

Wybór wariantu rachunku zysków i strat zależy od przyjętych zasad ewidencji kosztów działalności operacyjnej. Jeżeli w przedsiębiorstwie do ewidencji kosztów działalności operacyjnej stosowane są jedynie konta zespołu 4 (układ rodzajowy kosztów), rachunek zysków i strat sporządzany jest w wariancie porównawczym. Firmy posługujące się układem rodzajowym kosztów (zespół 4) i równolegle układem funkcjonalnym (zespół 5) mają prawo wyboru wariantu rachunku zysków i strat.

Jednostki prowadzące ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 5 sporządzają kalkulacyjny rachunek zysków i strat.

Warto podkreślić, że ze względu na zasadę memoriału oraz współmierności przychodów i kosztów nieco odmienna jest interpretacja przychodów i kosztów w ramach podstawowej działalności operacyjnej.

W wersji kalkulacyjnej rachunku zysków i strat prezentowane są wyłącznie te przychody, które zostały osiągnięte w okresie objętym sprawozdaniem finansowym:

• przychody ze sprzedaży produktów (w tym usług),
• przychody ze sprzedaży towarów i materiałów.

Tym przychodom przeciwstawione są koszty bezpośrednio związane z osiągnięciem przychodów:

• koszt wytworzenia sprzedanych produktów (w tym usług),
• wartość sprzedanych towarów i materiałów według cen ich nabycia (ewentualnie zakupu).

W ramach kosztów podstawowej działalności operacyjnej prezentowane są także koszty pośrednie w stosunku do sprzedanego wyrobu lub towaru, ale nierozerwalnie związane z okresem, w którym przychody podstawowe operacyjne zostały osiągnięte:

• koszty sprzedaży
• koszty zarządu.

Można zatem stwierdzić, że istnieje bardzo ścisły związek między przychodami i kosztami prezentowanymi w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat, a zasada współmierności przychodów i kosztów - nie jest w tym wypadku zniekształcona.

Podstawa prawna:

• art. 42 ust. 1, art. 47 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.).

Autor: Katarzyna Trzpioła

Opracowanie redakcyjne: Sylwia Maliszewska

• Błąd w sprawozdaniu finansowym należy ująć w księgach bieżącego roku
• Jak uniknąć błędów w sprawozdaniu finansowym