Finansowanie zadań środkami publicznymi obwarowane zostało wytycznymi i sankcjami ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (ustawa o naruszeniu dyscypliny). Nieprawidłowe wydatkowanie otrzymanej dotacji, błędne rozliczenie, niedokonanie w terminie jej zwrotu w całości lub w części, czy też przekazanie środków bez upoważnienia, spowodować może ustawowe konsekwencje.
Przepisom ustawy o naruszeniu dyscypliny podlegają zarówno osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet, jak i gospodarujące środkami publicznymi (w tym dysponujące pieniędzmi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych).
Zarzuty dotyczące nieprawidłowości mogą zatem zostać przedstawione w zakresie:
- przekazania lub udzielenia dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej przekazywania lub udzielania,
- niezatwierdzenia w terminie przedstawionego rozliczenia,
- nieustalenia kwoty podlegającej zwrotowi do budżetu.
Zgodnie z orzeczeniem Głównej Komisji Orzekającej z 24 stycznia 2011 r., (BDF1/490/85/86/RN-16/09/06), znamiona czynu związanego z przekazaniem lub udzieleniem dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej przekazywania lub udzielania, odnoszą się do dwóch powiązanych czynności: dotyczą udzielenia oraz przekazania dotacji. Muszą więc wystąpić łącznie.
Do naruszenia dyscypliny finansów publicznych dochodzi wówczas, gdy ma miejsce faktyczne przekazanie dotacji beneficjentowi, którą organ przekazujący ustalił w sposób naruszający zasady lub tryb jej udzielania. Użycie łącznika „lub” wskazuje, że może mieć miejsce zarówno naruszenie zasad, jak i naruszenie trybu udzielania dotacji.
Organ JST może popełnić czyn zabroniony polegający na:
- nieustaleniu należności JST albo ustaleniu należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia,
- niepobraniu lub niedochodzeniu należności jednostki albo jej pobraniu lub dochodzeniu w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia,
- niezgodnym z przepisami umorzeniu należności, odroczeniu jej spłaty lub rozłożeniu na raty albo dopuszczeniu do jej przedawnienia.
Natomiast wykonawca zadania finansowanego lub dofinansowywanego publicznymi zasobami może narazić się na zarzut naruszenia dyscypliny finansowej w przypadku:
- nierozliczenia w terminie otrzymanej dotacji,
- wydatkowania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem określonym przez udzielającego dotację,
- niedokonania w terminie zwrotu dotacji w należnej wysokości.
Istotą naruszenia w zakresie wskazanych czynów jest nie uszczuplenie samych finansów publicznych, ale naruszenie elementarnego ich ładu (patrz: orzeczenie Regionalnej Komisji Orzekającej z 9 września 2011 r., DB-0965/107/11). Odpowiedzialność zaś ponosi osoba, która wydatkuje środki z dotacji (patrz: orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej z 16 maja 2011 r., nr BDF1/490/2/24/RN-4/11/970).
Zaistnienie wskazanych nieprawidłowości może spowodować odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych osoby, która czyn taki popełniła, można więc jej przypisać winę w czasie popełnienia naruszenia. Może ją także ponieść osoba, która wydała polecenie wykonania czynu naruszającego dyscyplinę.
Podstawa prawna:
- Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240 ze zm.).
- Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. nr 168).
Izabela Świderek, dr nauk ekonomicznych, skarbnik
Zobacz także:
