Jak poprawnie prowadzić rachunek wyodrębniony jednostki oświatowej

Zgodnie z ogólną zasadą funkcjonowania jednostek budżetowych pokrywają one swoje wydatki bezpośrednio z budżetu jednostki macierzystej, natomiast pobrane dochody odprowadzają, w obowiązującym terminie, na rzecz budżetu macierzystego. Istnieje zatem ustawowy zakaz przeznaczania pobranych dochodów na finansowanie wydatków jednostki budżetowej. W odniesieniu do jednostek budżetowych, zarówno państwowych, jak i samorządowych, funkcjonujących w oparciu o przepisy ustawy o systemie oświaty zakaz ten został częściowo zniesiony.

Ustawa o finansach publicznych umożliwia, na mocy art. 11a oraz art. 223, jednostkom budżetowym, realizującym zadania ze sfery oświatowej, gromadzenie dochodów na wydzielonym rachunku. Gromadzone na nim dochody mogą zostać uznane za własne dochody jednostki oświatowej i być przeznaczone na jej funkcjonowanie. Rozwiązanie to stanowi znaczne uelastycznienie gospodarki finansowej jednostki oświatowej, co pozytywnie przekłada się również na motywację do poszukiwania nowych źródeł dochodów jednostki.

Możliwość gromadzenia dochodów na wydzielonym rachunku jest jednak uzależniona od zgody organu prowadzącego szkołę (w odniesieniu do państwowych jednostek budżetowych) lub organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego (w odniesieniu do samorządowych jednostek budżetowych). Organy te (a więc prowadzący szkołę lub stanowiący jednostki samorządu terytorialnego) zobligowane są również do określenia szczegółowego katalogu źródeł dochodów oraz możliwych do sfinansowania nimi wydatków. Dochody te pochodzą:

1. w przypadku państwowych jednostek budżetowych:

• ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej,
• z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu jednostki budżetowej,
• z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej, określonej w statucie, polegającej między innymi na świadczeniu usług, w tym szkoleniowych i informacyjnych,
• z opłat egzaminacyjnych, za wydawanie świadectw i certyfikatów, jak również za sprawdzanie kwalifikacji,
• z tytułu odpłatności za wyżywienie i zakwaterowanie uczniów i młodzieży w bursach i internatach, ponoszonych przez rodziców lub opiekunów,
• z dopłat bezpośrednich i innych płatności stosowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, otrzymanych na podstawie odrębnych przepisów;

2. w przypadku samorządowych jednostek budżetowych w szczególności:

• ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej,
• z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie albo użytkowaniu jednostki budżetowej.

Bez wynagrodzeń osobowych

Wskazując możliwości rozdysponowania zgromadzonych dochodów, właściwy organ musi uwzględnić ustawowy zakaz przeznaczenia zgromadzonych dochodów wraz z odsetkami na wynagrodzenia osobowe. Ponadto organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jest zobowiązany wskazać:

1. jednostki budżetowe, które mogą gromadzić dochody na wydzielonym rachunku,
2. źródła, z których dochody są gromadzone na tym rachunku,
3. sposób i tryb sporządzania planu finansowego dochodów i wydatków nimi finansowanych, sposób i zakres dokonywania zmian w tym planie oraz metodologię ich zatwierdzania.