Odmowa przyjęcia i podpisania zakresu czynności ustalonego
zgodnie z umową o pracę może uzasadniać wypowiedzenie tej umowy. Formalna
odmowa przyjęcia przez pracownika zakresu czynności może być traktowana jako
niedojście do skutku umowy o pracę, jeśli odmowa nastąpiła przy zawarciu umowy
i przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków. Gdy pracownik odmówi
wykonania polecenia służbowego po podpisaniu umowy, może dostać wypowiedzenie.
Badania lekarskie są obowiązkowe
W ramach obowiązku stosowania się do poleceń przełożonych
związanych z umową o pracę, należy poddać się badaniom lekarskim, a kierowca
dodatkowo musi poddać się badaniom psychologicznym. Gdy pracownik odmawia
poddaniu się badaniom lekarskim, nie jest gotów do wykonywania pracy.
Przełożony może zgodzić się na powierzenie takiej osobie innej pracy, za którą będzie
przysługiwać wynagrodzenie przewidziane za jej wykonywanie. Jeżeli pracownik
odmówi przejścia do innej pracy, w razie stwierdzenia u niego objawów choroby
zawodowej w wyniku orzeczenia lekarskiego, będzie to traktowane jako odmowa
wykonania polecenia służbowego. A to może być uznane za ciężkie naruszenie
podstawowych obowiązków pracowniczych i uzasadniać rozwiązanie umowy bez
wypowiedzenia.
Choroba zwalnia z dyżurowania
Dyżur
to świadczenie pełnione poza normalnymi godzinami pracy i wynikające ze
stosunku. Jednak odmowa pełnienia służby
może być usprawiedliwiona tylko wyjątkowo (np. chorobą). Niestawienie się do
pracy po zgłoszeniu gotowości do jej podjęcia (domowy dyżur na telefon) jest
rażącym niedbalstwem i uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z
winy pracownika.
Przerwanie urlopu tylko wyjątkowo
Pracodawca może wezwać pracownika korzystającego z urlopu
wypoczynkowego do powrotu do pracy. Jednak odwołać z wczasów wolno tylko
wówczas, gdy nieprzewidziane okoliczności wymagają obecności podwładnego w firmie
w chwili rozpoczęcia urlopu.Wtedy pracownik musi podporządkować się decyzji
pracodawcy bez względu na własną opinię. Przedsiębiorstwo ma obowiązek zwrócić
mu koszty, które poniósł bezpośrednio w związku z przerwaniem urlopu.
Czasowe wykonywanie innej pracy
Pracodawca może kazać pracownikowi wykonywać czasowo inne
obowiązki. Nie musi wypowiadać warunków zatrudnienia i wynagrodzenia, jednak
zlecenie innych obowiązków nie może dyskryminować pracownika. Skierowanie do
innej pracy jest również możliwe w okresie wypowiedzenia, jeżeli uzasadniają to
potrzeby firmy.
Podwładny może zostać przeniesiony bez jego zgody na jakiś
czas do innej pracy, jeśli będą spełnione następujące warunki:
- przeniesienie jest
konieczne ze względu na uzasadnione potrzeby przełożonego,
- okres wykonywania innej
pracy nie przekracza 3 miesięcy w roku kalendarzowym,
- powierzone obowiązki
odpowiadają kwalifikacjom pracownika,
- wykonywanie innej pracy nie
pociąga za sobą obniżenia wynagrodzenia.
Gdy przełożony wydaje podwładnemu polecenie wykonywania
pracy w innej miejscowości, musi brać pod uwagę jego interesy, przede wszystkim
sytuację osobistą i rodzinną. Nie wolno jednostronnie określić miejsca pracy,
gdy:
- pracownica jest w ciąży lub
opiekuje się małym dzieckiem (do lat 4),
- podwładny będzie niezdolny
do pracy w danym miejscu ze względu na wiek i sprawność psychofizyczną,
wypadek przy pracy lub chorobę zawodową,
- zmiana miejsca zatrudnienia
jest jedynie pozorna i oznacza mobbing lub dyskryminację.
Do powierzenia innej pracy wystarczy ustne polecenie
przełożonego.
Inna praca w czasie przestoju
Pracodawca może powierzyć pracownikowi na czas przestoju
inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie
zróżnicowane w zależności od przyczyn przestoju. Powierzenie innej pracy może
trwać dłużej niż 3 miesiące. Jeżeli przyczyna powodująca przerwę w pracy jest
długotrwała, pracownik może wykonywać powierzone prace nawet przez kilka
miesięcy. Przeniesienie do innej pracy na czas przestoju następuje w trybie
polecenia, jest dla pracownika wiążące i może nastąpić w formie ustnej i
pisemnej. Praca powierzana na czas przestoju obowiązuje także np. pracowników
młodocianych, kobiety w ciąży, osoby niepełnosprawne.
Pracownik może odmówić podjęcia pracy nieodpowiedniej ze
względu na stan jego zdrowia. Może również odmówić wykonania pracy zastępczej w
czasie, w którym korzysta z usprawiedliwionych zwolnień od pracy, np.
zwolnienia na kształcenie w szkole wyższej. Poza tymi szczególnymi sytuacjami
zatrudniony nie może odmówić wykonania odpowiedniej pracy zastępczej. W
przypadku nieuzasadnionej odmowy, pracodawca ma prawo potraktować takie
zachowanie jako naruszenie obowiązków pracownika i może:
- zastosować środki
dyscyplinujące,
- ukarać pracownika lub
rozwiązać z nim umowę o pracę za wypowiedzeniem bądź bez wypowiedzenia.
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
(Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- art. 17 ust. 1 ustawy z 26 października 1982 r.
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007 r. nr
70, poz. 473).
Tomasz Niedziński, radca prawny
Zobacz także:
