Transport maszyn – czy do 100 km można bez tachografu?

Z wyłączenia w użytkowaniu tachografu (określonego w art. 3 lit. f rozp. 561/2006) mogą korzystać tylko pojazdy specjalistycznej pomocy drogowej w promieniu jazdy do 100 km od swojej bazy. Wobec tego przewóz drogowy maszyn budowlanych pojazdem pomocy drogowej, nie może korzystać z tego wyłączenia. Dodatkowo nawet w przypadku świadczenia przewozu o charakterze pomocy drogowej, jazda w promieniu powyżej 100 kilometrów wymaga rejestracji aktywności kierowcy za pomocą tachografu na całym odcinku trasy.

Przepisy rozporządzenia 561/2006 (WE) mają na celu objęcie swym zastosowaniem jak największej grupy kierowców zawodowych, w szczególności kierujących pojazdami od dmc powyżej 3,5 t. Od tej zasady istnieją dwa typy wyłączeń, a są to:

• wyłączenia obligatoryjne – tj. pojazdy wymienione w art. 3,

• wyłączenia fakultatywne – dotyczące określonych kategorii kierowców.

Wyłączenia fakultatywne w Polsce

W tym drugim przypadku każdy kraj członkowski decyduje na swoim terytorium, czy dane pojazdy są objęte zwolnieniem z obowiązków rozporządzenia 561/2006 (WE) czy też nie.

W krajowych przepisach kwestia tych drugich włączeń została uregulowana w art. 29 ustawy o czasie pracy kierowców. Zgodnie z tym przepisem na terenie Polski kierowcy wykonujący przewozy drogowe pojazdami wymienionymi w art. 13 ust. 1 zostali objęci wyłączeniem z zakresu stosowania przepisów 561/2006 (WE) oraz rozporządzenia 165/2014 (UE).

W rozpatrywanym przypadku zastosowanie ma jednak wyłączenie „obligatoryjne” z art. 3 lit. f rozporządzenia 561/2006, który dotyczy przejazdów wykonywanych „pojazdami specjalistycznymi pomocy drogowej poruszającymi się w promieniu 100 km od  swej bazy”.

Niewątpliwie celem regulacji zawartej w art. 3 i art. 13 rozp. 561/2006 (WE) nie jest stworzenie określonych kategorii pojazdów ogólnie uprzywilejowanych w transporcie drogowym. Wyłączenia zawarte w powołanej normie mają charakter funkcjonalny i muszą wiązać się ze szczególnymi cechami przejazdu, usprawiedliwiającymi stosowanie mniej korzystnych zasad pracy dla kierowców oraz obniżenie wymagań mających wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego.

W przypadku pomocy drogowej, wyłączenie z obowiązku stosowania tachografu zostało uznane za stanowiące mniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego jednakże tylko w promieniu do 100 km od bazy. W takich przejazdach pojazdy te nie mają także obowiązku instalowania i stosowania urządzeń rejestrujących – tachografów.

Warto zaznaczyć, że przedmiotowe wyłączenie należy interpretować ściśle, tzn. z obowiązku instalowania i korzystania z tachografu wyłączone są pojazdy specjalistycznej pomocy drogowej. Co więcej, takie pojazdy w promieniu 100 km, mogą przewozić inne towary – i nadal nie muszą używać tachografu. Natomiast, gdy przekroczy 100 km, musi mieć tachograf. Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości: „Należy pamiętać, że w promieniu takich 100 km pojazd może być wykorzystywany do zadań niezwiązanych z pomocą drogową, np. pojazd pomocy drogowej wyposażony w lawetę do przewozu unieruchomionego pojazdu może w promieniu 100 km od bazy być wykorzystywany do przewozu towarów innych niż zepsuty pojazd i będzie objęty zwolnieniem z rozporządzenia. Takie pojazdy mogą być wyposażone w tachografy, ale w zakresie niniejszego wyłączenia nie ma obowiązku ich używania. Przejazd w charakterze „pomocy drogowej” powyżej promienia 100 km będzie wymagać zainstalowania i używania tachografu (tekst: wyjaśnienie Komisji Europejskiej w ramach projektu TRACE do rozporządzenia (WE) nr 561/2006 ułatwiające zharmonizowane egzekwowanie przepisów podczas kontroli drogowych).

Z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości wynika, że przewóz maszyn budowlanych - pojazdem specjalistycznej pomocy drogowej – na trasie ponad 100 km, wymaga stosowania tachografu na całej długości trasy. Nie ma też znaczenia czy przejazd jest wykonywany na pusto czy z ładunkiem.

Z wyłączenia określonego w art. 3 lit. f mogą korzystać wyłącznie kierowcy pojazdów specjalistycznej pomocy drogowej, świadczący usług tylko w promieniu do 100 km – dotyczy to pojazdów o dmc powyżej 3,5 tony.

Podstawa prawna: 

• art. 3 lit. f Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15.03.2006r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98

Adam Janus

ekspert transportu drogowego