ZUS nie doliczy pracownikowi do stażu emerytalnego składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli okaże się, że umowa o pracę była pozorna. Taki wyrok wydał w lipcu 2012 r. Sąd Najwyższy. Wyrok Sądu Najwyższego wiąże co prawda inne sądy tylko w tej sprawie, której dotyczy. Jednak mimo iż dla innych sądów wyrok taki jest jedynie wskazówką, rzadko zdarza się, by sądy powszechne przełamywały orzecznictwo Sądu Najwyższego. W praktyce oznacza to, że sprawy dotyczące ubezpieczeń społecznych przy tzw. umowach pozornych sądy będą rozstrzygać podobnie do lipcowego wyroku SN i stanowiska ZUS.
Podczas kontroli przeprowadzanej przez ZUS w jednej z firm zatrudniającej chałupników stwierdzone zostały nieprawidłowości dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym. W związku z tym ZUS wydał decyzję o wyłączeniu z ubezpieczenia jednej z osób wykonujących pracę nakładczą. W efekcie wykluczony pracownik stracił 3-letni okres podlegania ubezpieczeniom.
Sąd drugiej instancji przyznał rację ZUS
W wyniku odwołania wniesionego przez pracownika sąd I instancji, uznając argumenty zainteresowanego, orzekł, że w zakwestionowanym okresie chałupnik podlegał ubezpieczeniu z tytułu pracy nakładczej.
ZUS nie zgodził się z tym wyrokiem i wniósł apelację do sądu II instancji. Ten ostatni przyznał rację Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Sąd ustalił, że pracownik od 2004 r. prowadził działalność gospodarczą. W 2006 r. podpisał ze spółką umowę o pracę nakładczą, w ramach której miał wykonywać miesięcznie 200 sztuk ofert marketingowych Okazało się jednak, że w rzeczywistości pracownik wykonywał ich zaledwie 15 a także zatrudniająca go firma nie wymagała większej liczby gotowych ankiet. W efekcie tego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosiła przeciętnie od 25 do 60 zł miesięcznie.
Zdaniem sędziów wnioskodawca-pracownik nie mógł wypracować co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę i w związku z tym nie spełnia warunku określonego w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą. Zgodnie z cytowanym przepisem, w umowie o pracę nakładczą strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy, ale w takiej wysokości, aby pozwoliło to osiągnąć połowę najniższego wynagrodzenia. Sąd apelacyjny uznał, że jeśli nawet składka za taką osobę została odprowadzona do ZUS, to nie powstał jednak stosunek ubezpieczeniowy. Tym samym umowa o pracę nakładczą została uznana za nieważną ze względu na jej pozorność.
Sąd Najwyższy potwierdził stanowisko sądu apelacyjnego
Sąd uznał, że strony zawarły umowę o pracę nakładczą z zamiarem niedotrzymania jej warunków. Tym samym Sąd Najwyższy stwierdził, że pozorna umowa o pracę nie stanowi tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
Podstawa prawna:
- wyrok Sądu Najwyższego z 28 lipca 2012 r. (I UK 27/12),
- § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. Nr 3, poz. 19 ze zm.)
Autor: Katarzyna Czajkowska-Matosiuk - specjalista w zakresie prawa pracy
Opracowanie redakcyjne: Renata Kajewska
Zobacz także:
