Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, pomimo, że nie wynika to wprost z przepisów, nie wyklucza wyłączenia z podstawy wymiaru składek świadczeń mających charakter kompensacyjny, bezpośrednio związanych z ustaniem stosunku pracy.
Takie stanowisko prezentuje ZUS w decyzji z 19 marca 2014 r. (DI/10000/43/161/2014).
Pracodawca, który wystąpił do ZUS o wydanie pisemnej interpretacji, miał wątpliwości czy rekompensata wypłacona odchodzącemu z pracy pracownikowi może być objęta zwolnieniem ze składek ubezpieczeniowych. Stan faktyczny wskazywał, że rozwiązanie stosunku pracy odbyło się za porozumieniem stron. Przyczyną odejścia nie były ani względy ekonomiczne jak np. likwidacja stanowiska pracy ani inne, leżące po stronie pracodawcy. Rekompensata miała charakter jednorazowy, była skutkiem negocjacji między stronami i została wypłacona w związku z ustaniem zatrudnienia. Pracodawca obawiał się, że zwolnione z oskładkowania są te rekompensaty czy odprawy, które mają związek z wystąpieniem okoliczności wymienionych w treści § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanego rozporządzeniem składkowym.
Ten przepis zwalnia odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydanie niewłaściwego świadectwa pracy.
Zakład zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, który opowiedział się za prawem do zwolnienia dla przedmiotowej rekompensaty. Potwierdził więź między rozwiązaniem stosunku pracy a wypłatą odprawy, która wymagana jest powołanym przepisem rozporządzenia składkowego.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych prezentuje opinię, iż porozumienie stron nie wyklucza zwolnienia np. rekompensaty z oskładkowania, ponieważ wyliczenie rodzajów świadczeń w rozporządzeniu składkowym, zwolnionych ze składek na ubezpieczenia społeczne, ma charakter jedynie przykładowy.
Z podstawy wymiaru składek zostały wyłączone zadośćuczynienia na rzecz pracowników, z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Treść tej regulacji nie zawiera wielu zastrzeżeń/warunków jakie mają być spełnione by zwolnienie miało zastosowanie. Nie ma ograniczenia co do wysokości (np. zwolnienie dotyczy również kwot wykraczających poza limity ustawowe), ani podstawy przyznania. Zatem, zwolnione mogą być zarówno odprawy/odszkodowania przysługujące na podstawie indywidualnego porozumienia czy też umowy o pracę, wewnętrznych przepisów płacowych np. układu zbiorowego pracy czy regulaminu wynagradzania jak i te należne z mocy ustaw. Nie ma również znaczenia tryb czy przyczyna rozwiązania umowy pracowniczej (porozumienie stron, złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu). Istotne jest, by pieniężna rekompensata miała nierozerwalny i bezpośredni związek z wygaśnięciem lub rozwiązaniem umowy o pracę (tylko te okoliczności uruchamiają wypłatę), przy czym nie musi być ona skutkiem naruszeń prawa pracy przez pracodawcę ani też przeprowadzania grupowych zwolnień.
