Urlop wychowawczy jest odrębnym od umowy o pracę tytułem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Oczywiście, aby przebywać na urlopie wychowawczym, trzeba mieć status pracownika, w związku z czym umowa o pracę nie może zostać rozwiązana. W tym okresie tytułem do ubezpieczeń jest jednak urlop wychowawczy, a nie umowa o pracę.
Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ale tylko wtedy, gdy nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie posiada innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Gdy nie ma innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego, podlega obowiązkowo również ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Obowiązek rozliczania składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych dotyczy wszystkich płatników, którzy udzielili swoim pracownikom takiego urlopu. Zgłoszenia do ubezpieczeń osób przebywających na urlopach wychowawczych dokonuje się poprzez wykazanie ubezpieczonego w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem 12 11 XX.