Inspektor pracy może wystąpić do ZUS z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek o 100% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy. Jest to możliwe w stosunku do płatnika, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Decyzje w tej sprawie wydaje jednostka organizacyjna ZUS właściwa ze względu na siedzibę płatnika składek. Podkreślić należy, że przez „dwie kolejne kontrole” należy rozumieć następujące po sobie bezpośrednio kontrole, ale uwaga – jako drugiej kontroli nie można traktować kontroli przeprowadzanej przed upływem terminu wyznaczonego na usunięcie naruszenia stwierdzonego w trakcie pierwszej kontroli (S. Samol [w:] D.E. Lach, S. Samol, K. Ślebzak, Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy. Komentarz, s. 211).
Przykład:
Inspektor pracy przeprowadził kontrolę u płatnika, w wyniku której stwierdził rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Miesiąc po upływie terminu wyznaczonego przez inspektora pracy na usunięcie owego rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy u płatnika składek przeprowadzono ponowną kontrolę.
W wyniku drugiej kontroli inspektor pracy stwierdził, że:
- rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy wykryte w trakcie poprzedniej kontroli zostało usunięte;
- wykryto inne (polegające na czym innym) rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Inspektor pracy zwrócił się do jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek o 100% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy. Płatnik składek w piśmie podkreślił, że niewłaściwym byłoby nałożenie na niego kary z uwagi na to, że wskazane w trakcie pierwszej kontroli rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa usunął, a w trakcie drugiej kontroli wykryto inne naruszenie. ZUS decyzją podwyższył – zgodnie z wnioskiem inspektora pracy – składki o 100% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.
Wskazana decyzja ZUS jest prawidłowa. Celem sankcji jest co prawda to, aby płatnik usunął wcześniej wykryte rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, to jednak uprawnienie inspektora pracy do wystąpienia do ZUS z wnioskiem o podwyższenie składek powstaje również w sytuacji, gdy w trakcie dwóch kolejnych kontroli inspektor pracy wykryje różne rażące naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Inspektor pracy nie może wnosić o orzeczenie innej „kary” – to znaczy podwyższenia stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe w innym wymiarze niż 100%. Procent podwyższenia nie może być miarkowany zależnie od rodzaju naruszeń.
Podwyższeniu o 100% podlega stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalana na najbliższy rok składkowy następujący po roku składkowym, w którym inspektor pracy wystąpił do ZUS z wnioskiem o takie podwyższenie. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy. Skoro postępowanie o wymierzenie płatnikowi wyższej o 100% stopy procentowej składki następuje na wniosek inspektora pracy, to data złożenia takiego wniosku stanowi punkt odniesienia w wyznaczaniu najbliższego roku składkowego, w jakim ma obowiązywać tak podwyższona stopa procentowa (wyrok Sądu Najwyższego z 4 lutego 2011 r., II UK 23/10).
Podstawa prawna: art. 36 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).
Wojciech Ostaszewski, asystent sędziego Sądu Najwyższego
Zobacz także:
