Przyznanie emerytury uzależnione jest od zgłoszenia wniosku o jej przyznanie wraz z niezbędną dokumentacją. Od tej zasady przewidziany jest jednak wyjątek, który dotyczy osób pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy. Po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego ZUS przyznaje im z urzędu emeryturę, nie czekając na zgłoszenie wniosku. Dotyczy to zarówno osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. (na podstawie art. 27a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jak i urodzonych po 31 grudnia 1948 roku.
Dla tej drugiej grupy wiekowej odpowiednie rozwiązania przewidziane zostały w art. 24a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl tego przepisu emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała przez jakikolwiek okres czasu ubezpieczeniu społecznemu (przed 1 stycznia 1999 r.) albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (po 31 grudnia 1998 r.).