W przypadku podtopienia trzeba pamiętać, że organizm został wychłodzony

Akcja ratunkowa w przypadkach podtopień powinna przebiegać w następujący sposób:

1. Wydostanie z zagrożenia. Działając na wodzie, należy korzystać z urządzeń pływających i indywidualnych zabezpieczeń (np. kamizelek ratunkowych).

2. Bezpieczne wydobycie poszkodowanego z wody. W miarę możliwości trzeba uwzględnić ewentualny uraz kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku szyjnym. Jeszcze w wodzie należy ustabilizować poszkodowanego na desce ratowniczej i w poziomie przenieść na ląd. Ewentualna resuscytacja krążeniowo-oddechowa w wodzie może być przeprowadzana tylko w sporadycznych wypadkach przez bardzo doświadczonych ratowników.

3. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Podejmuje się ją natychmiast po wydostaniu z wody podtopionego. Jeżeli jest on nieprzytomny i nie oddycha, należy rozpocząć pośredni masaż serca w sekwencji 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie 2 oddechy zastępcze, do momentu spontanicznego poruszenia się poszkodowanego. Wtedy sprawdza się, czy oddycha i ewentualnie układa go w tzw. pozycji bocznej ustalonej. Pozycja boczna ustalona umożliwia naturalne udrożnienie górnych dróg oddechowych (język i podniebienie miękkie nie zapadają się na tylną ścianę gardła). Zabezpiecza również przed ewentualnym zachłyśnięciem się zawartością żołądka przy wymiotach. Zachłyśnięcie jest potencjalnie śmiertelnym powikłaniem nawet w przypadku omdlenia, dlatego tak istotne jest zapobieganie.

W przypadku podtopienia w innej cieczy niż woda istnieje prawdopodobieństwo zatrucia organizmu. Może być wtedy konieczna dezaktywacja skażenia organizmu, którą przeprowadzają jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej. Jeżeli temperatura wody, w której przebywał podtopiony, wynosi poniżej 25ºC, należy się liczyć z wychłodzeniem organizmu.

Temperatura wewnętrzna organizmu w granicach 30–35ºC spowalnia metabolizm i chroni mózg przed niedotlenieniem, ale również powoduje zaburzenia rytmu serca oraz utrudnia resuscytację. Gdy temperatura spadnie poniżej 30ºC, utrudnia nawet zaawansowane czynności ratownicze, spowalnia reakcje na leki i utrudnia defibrylację elektryczną.

Ze względu na wychłodzenie oddychanie zastępcze lepiej prowadzić tzw. metodą usta-usta niż za pomocą worka termorozprężalnego, gdyż cenne jest ogrzanie i nawilżenie powietrza oddechowego. Do doraźnej ochrony przed wychłodzeniem zalecana jest srebrno-złota folia termoizolacyjna (folia NRC). Można też zastosować ciepły okład na klatkę piersiową, np. z termoforu z gorącą wodą. Nie wolno ogrzewać i rozcierać rąk oraz nóg osoby wychłodzonej, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej, dopłynąwszy do serca, mogłyby spowodować zaburzenia rytmu i zatrzymanie jego pracy.

Marek Kalman

• Środki ochrony indywidualnej muszą spełniać kilka warunków
• Pranie odzieży roboczej nie zawsze można przekazać pracownikowi
• Laboratorium chemiczne musi być wyposażone w punkty pierwszej pomocy