W instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych istnieją sprzyjające warunki do rozwoju chorobotwórczych bakterii Legionella, które mogą powodować chorobę zakaźną legionelozę, występującą pod postacią zachorowań grypopodobnych, a czasami śmiertelnego zapalenia płuc.
Zachorowania następują, w przypadku gdy do układu oddechowego człowieka dostanie się aerozol wodno-powietrzny zawierający bakterie rodzaju Legionella (zwłaszcza Legionella pneumophila). Ryzyko zachorowania dotyczy wszystkich, ale szczególnie ludzi z obniżoną odpornością, palaczy i diabetyków.
Instalacje wentylacji i klimatyzacji występują bardzo często w budynkach użyteczności publicznej, w tym w budynkach biurowych. W przypadku pojawienia się bakterii Legionella powstaje więc jednoczesne zagrożenie dużej liczby ludzi. W związku z tym w wielu krajach legionelozę traktuje się jako zagrożenie zdrowia publicznego.
W Polsce nie były prowadzone szeroko zakrojone badania dotyczące obecności bakterii Legionella w instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Nie wiadomo więc, jak często wywołuje ona zachorowania ludzi przebywających w pomieszczeniach klimatyzowanych. Z doświadczeń innych krajów wynika jednak, że zagrożenia są znaczne. Szczególne znaczenie dla zapewnienia wymagań higienicznych zapobiegających legionelozie należy przywiązywać do prawidłowej eksploatacji i konserwacji instalacji wentylacyjnych oraz klimatyzacyjnych, określając zakres, częstotliwość oraz sposób wykonywania i dokumentowania kontroli.
Podstawowe znaczenie w zapobieganiu ryzyku wystąpienia legionelozy związanej z instalacjami wentylacji i klimatyzacji ma utrzymywanie instalacji we właściwym stanie higienicznym oraz technicznym. Konieczne jest więc:
przeprowadzanie okresowych kontroli stanu technicznego i czystości instalacji,
konserwacja, naprawa lub wymiana uszkodzonych elementów instalacji,
okresowe czyszczenie instalacji środkami mechanicznymi,
właściwa, zgodna z zaleceniami producenta, eksploatacja,
okresowe czyszczenie (dezynfekcja) instalacji środkami chemicznymi,
kontrola jakości i uzdatnianie wody wykorzystywanej w instalacjach klimatyzacji do procesów przygotowania powietrza doprowadzanego do pomieszczeń.
Do dezynfekcji instalacji wentylacji i klimatyzacji zaleca się stosowanie biocydów, takich jak:
Aby zapobiec wzrostowi odporności bakterii, rodzaj stosowanych biocydów powinien być regularnie zmieniany, a wybór środka dezynfekcyjnego oraz jego stężenia dokonywany przez specjalistę do spraw higieny. Środek dezynfekcyjny powinien mieć atest (np. Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny) z zaznaczeniem, że może być stosowany w instalacjach klimatyzacyjnych.
Zygmunt Wieczorek, specjalista ds. analiz i prewencji zagrożeń zawodowych
Zobacz także:
