Ekspozycja zawodowa pielęgniarki a wypadek przy pracy

Przy ocenie, czy mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy, należy kierować się przepisami ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

W myśl art. 3 ust. 1 tej ustawy wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą m.in.:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wskazane przesłanki zaistnienia wypadku przy pracy muszą wystąpić łącznie. Zdarzenie będące wypadkiem musi więc mieć nagły charakter, być wywołane przyczyną zewnętrzną i powodować co najmniej uraz u pracownika oraz być powiązane z wykonywana pracą.

Zakwalifikowanie zdarzenia jako wypadku przy pracy daje pracownikowi uprawnienie do odszkodowania od pracodawcy za utracone lub uszkodzone w wypadku osobiste rzeczy pracownika (art. 237[1] § 2 Kodeksu pracy). Jednak okoliczności powodujące wypadek są tak różnorodne, że często dokonanie jego kwalifikacji jest trudne, zwłaszcza gdy zdarzenia te są powiązane ze stresującą sytuacją.

Z kolei ekspozycja zawodowa (narażenie) to podleganie pracownika w określonym czasie oddziaływaniu czynników środowiska pracy, w wyniku którego oddziaływania pracownik może być narażony na utratę/pogorszenie się stanu zdrowia.

Ekspozycja zawodowa na stanowisku pielęgniarki, lekarza, ratownika medycznego to narażenie na zakażenie min. HBV, HCV i HIV, w czasie wykonywania pracy zawodowej. Ryzyko zakażenia następuje poprzez:

1. Zranienie skóry i innych tkanek skażonym najczęściej ostrym narzędziem (igły, skalpele, nożyczki, itp.).
2. Kontakt błon śluzowych (oczu) lub uszkodzonej skóry (pęknięcia, otarcia, rany, zmiany zapalne), z potencjalnie zakażoną krwią, tkankami lub płynami ustrojowymi pacjenta, w każdym bezpośrednim z nim kontakcie w sytuacji w służbie.

Wystąpienie sytuacji, w której doszło np. do zranienia skóry (ekspozycji zawodowej) powoduje obowiązek realizacji procedury postępowania po ekspozycji przez osoby odpowiedzialne za postępowanie poekspozycyjne oraz osoby odpowiedzialne za rejestrację takich zdarzeń.

Dodatkowo zakwalifikowanie zdarzenia jako ekspozycja zawodowa powoduje, że pracodawca albo zlecający pracę jest na podstawie art. 41 ust. 5 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 947) zobowiązany do finansowania profilaktycznego leczenia poekspozycyjnego ze styczności z ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV), do której doszło w wyniku wypadku w trakcie wykonywania czynności zawodowych.