W wielu przedsiębiorstwach wynik finansowy jest zależny od zmian cen na rynkach finansowych i towarowych. Jeśli w firmie wypracowany zysk jest w znacznym stopniu uzależniony od fluktuacji kursów walutowych, cen surowców i stóp procentowych to znaczy, iż firma jest w dużym stopniu narażona na ryzyko finansowe.
W wielu firmach istotną częścią składową ryzyka finansowego jest ryzyko związane ze zmianami stóp procentowych. Ryzyko stopy procentowej wynika z tego, że często duża część zobowiązań kredytowych firmy ma zmienne oprocentowanie.
W przypadku wzrostu rynkowych stóp procentowych zwiększają się koszty obsługi tego typu zadłużenia (zadłużenia w postaci zobowiązań kredytowych o zmiennym oprocentowaniu).
Jeśli zaś firma posiada kredyty o stałej stopie procentowej, to ryzyko stopy procentowej wynikać będzie ze spadku rynkowych stóp procentowych. Wówczas może być ono utożsamiane z kosztem utraconych możliwości, tzn. wynikać będzie ze zmniejszenia obciążeń odsetkami od zaciągniętych kredytów.
Proces zarządzania ryzykiem stopy procentowej obejmuje cztery istotne etapy:
Pierwszym etapem procesu zarządzania ryzykiem jest jego identyfikacja. Na tym etapie należy określić wszystkie istotne czynniki i źródła ryzyka, do których należeć mogą zmiany stóp procentowych wynikające z decyzji właściwych organów wobec zmieniającej się sytuacji makroekonomicznej. Natomiast dzięki właściwemu pomiarowi ryzyka można zorientować się, czy jego poziom nie jest zbyt wysoki. Jeśli tak – należy podając działania zmierzające do ograniczenia tego ryzyka.
Poziom ryzyka podejmowanego przez jednostkę zależy od dwóch parametrów: ekspozycji przedsiębiorstwa na dany czynnik ryzyka (na przykład stopę procentową czy kurs walutowy) oraz zmienności tego czynnika ryzyka.
Ponieważ zmienność danego czynnika jest niezależna od przedsiębiorstwa, jedynym sposobem sterowania wielkością ryzyka jest kształtowanie pożądanej ekspozycji na ryzyko. Firma może swobodnie kształtować wielkość podejmowanego ryzyka finansowego wykorzystując instrumenty pochodne.
dr Paweł Perz, Zakład Bankowości i Finansów - WSIiZ w Rzeszowie
Zobacz także:
