Przekazanie nieruchomości wspólnikowi a VAT

Przedstawione do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zagadnienie prawne: czy przekazanie nieruchomości wspólnikowi w zamian za nabycie przez spółkę jego udziałów w celu ich umorzenia podlega opodatkowaniu VAT, zgodnie z art. 5 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, wyłoniło się w toku rozpoznawania skargi kasacyjnej wniesionej przez ministra finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, w którym sąd ten uchylił podatkową interpretację indywidualną ministra finansów wydaną na wniosek spółki A. sp. z o.o. (dalej: spółka) w przedmiocie podatku od towarów i usług. We wniosku o interpretację spółka wskazała, że posiada kapitał zakładowy w wysokości 500.000 zł, który dzieli się na 1000 udziałów - należą one do dwóch udziałowców, osób fizycznych w proporcji 80% i 20%.

Pierwszy z udziałowców chciał częściowo wycofać się ze spółki i zamierzała ona nabyć od niego 500 udziałów w celu ich umorzenia. Umorzenie dobrowolne udziałów w zamian za wynagrodzenie nastąpić miało stosownie do art. 199 ksh w formie niepieniężnej, tj. spółka przekaże składniki majątkowe stanowiące jej majątek - środki trwałe stanowiące nieruchomości. Na tle tak przedstawionego stanu faktycznego spółka zadała pytanie: czy nabycie przez nią udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia za wynagrodzeniem w postaci przeniesienia własności nieruchomości będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Przedstawiając własne stanowisko we wniosku spółka stwierdziła, że umorzenie udziałów w spółce z o.o. nie jest odpłatną dostawą ani odpłatnym świadczeniem usług na terytorium kraju, w związku z czym nie podlega opodatkowaniu VAT. Również wynagrodzenie rzeczowe w postaci przeniesienia prawa do nieruchomości za umorzone udziały nie podlega VAT.

W wydanej interpretacji organ podatkowy uznał stanowisko spółki za prawidłowe w zakresie stwierdzenia, że nie podlega opodatkowaniu VAT czynność umorzenia udziałów w spółce, za nieprawidłowe uznał natomiast stanowisko spółki odnośnie braku opodatkowania wynagrodzenia przekazanego za umorzenie udziałów. Organ podatkowy stwierdził w konsekwencji, że przekazanie nieruchomości, tytułem wynagrodzenia za umorzenie udziałów w spółce, na rzecz wspólnika stanowi czynność opodatkowaną VAT.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach spółka zarzuciła organowi podatkowemu niewłaściwe zakwalifikowanie czynności przekazania wynagrodzenia za umarzane udziały jako odpłatnej czynności opodatkowanej VAT. Zdaniem spółki, dokonując przeniesienia własności nieruchomości tytułem zapłaty wynagrodzenia z tytułu umorzenia udziałów, nie działa ona jako podatnik VAT, co oznacza, że wypłata przedmiotowego wynagrodzenia nie podlega VAT.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, uchylając zaskarżoną interpretację podatkową uznał, że nabycie udziałów przez spółkę w celu ich umorzenia nie będzie czynnością dokonaną w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej i w konsekwencji nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Również jeśli spółka przekazuje wynagrodzenie, w formie nieruchomości czy też w formie gotówkowej, jako świadczenie wzajemne związane z niepodlegającą opodatkowaniu czynnością umorzenia udziałów, świadczenie to nie podlega VAT.

Sprawa znalazła swój finał przed NSA. Skład zwykły, rozpatrując skargę kasacyjną organu podatkowego, stwierdził, że przedstawiony problem był przedmiotem rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego, który na bazie analizy charakteru czynności przekazania nieruchomości wspólnikowi w zamian za nabycie przez spółkę jego udziałów w celu ich umorzenia wypracował dwa przeciwne stanowiska. Wskazując na rozbieżność orzecznictwa i uznając, że przedstawiony w pytaniu problem ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia zasadności zarzutów skargi kasacyjnej ministra finansów, skład zwykły uznał za uzasadnione wystąpienie do składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie tegoż zagadnienia prawnego.