Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez prokurenta

Z dniem 1 stycznia 2016 r. dotychczasowa ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze została w istotny sposób znowelizowana. Zmiany dotyczą nie tylko sposobu i podstaw ogłoszenia upadłości, ale także osób zobowiązanych do wystąpienia ze stosownym wnioskiem.

Obecne brzmienie art. 21 ust. 2 pu (nowelizacją zmieniono także tytuł ustawy, który brzmi „prawo upadłościowe”) stanowi, że jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Jak wskazano w uzasadnieniu do omawianej nowelizacji: zmiana art. 20 ust. 2 pkt 2 ustawy ma na celu jednoznaczne wyeliminowanie wątpliwości co do uprawnienia do składania wniosku przez prokurentów. Co prawda, zgodnie z dominującym w literaturze poglądem, prokurent nie jest legitymowany do złożenia wniosku, aczkolwiek problem ten nie jest postrzegany jednolicie. Pewność prawa wymaga, aby eliminować z ustawy przepisy niejednoznaczne i budzące wątpliwości. Odpowiednia zmiana została wprowadzona zatem w art. 21 ust. 2 ustawy.

Z powyższego wynika, że prokurent nie jest uprawniony do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Prokurent czerpie bowiem swoje upoważnienie z uchwały o powołaniu, nie zaś z ustawy, umowy albo statutu spółki. Wspomnieć jednakże należy, że wniosek o ogłoszenie upadłości złożyć może także każdy z wierzycieli osobistych dłużnika.

W obecnej sytuacji jednakże zasadne wydaje się rozważenie wcześniejszego zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników celem wyłonienia nowego zarządu spółki. Takie zgromadzenie może zostać zwołane także przez radę nadzorczą albo komisję rewizyjną, jeżeli organy te funkcjonują w spółce. Szczególne uprawnienia w zakresie zwoływania zgromadzeń wspólników mogą także wynikać z umowy spółki. Ponadto uchwały można powziąć pomimo braku formalnego zwołania zgromadzenia wspólników, jeżeli cały kapitał zakładowy jest reprezentowany (osobiście lub przez pełnomocników), a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego odbycia zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad.

Termin, w jakim należy wystąpić z omawianym wnioskiem, to począwszy od 1 stycznia 2016 r. wynosi on 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Tą podstawą jest niewypłacalność dłużnika. Przy czym dłużnik jest niewypłacalny jeżeli nie ma możliwości (środków) wykonywania swoich zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Dłużnik będący osobą prawną, np. spółką z o.o., jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące. Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.

Oba z ww. domniemań można obalić, czyli wykazać, że dłużnik nie utracił zdolności do wykonywania zobowiązań albo że zobowiązania te nie przekraczają wartości jego majątku. Jeżeli jednak w toku postępowania przed sądem upadłościowym stosowne okoliczności nie zostaną wykazane, sąd orzeknie w oparciu o przedmiotowe domniemania.