Premia regulaminowa i premia uznaniowa

Wynagrodzenie pracownika może być określone także w aktach wewnątrzzakładowych, do których należą: regulaminy wynagradzania czy układ zbiorowy pracy. Może być ono określone jedną kwotą, bądź składać się z kilku elementów, w tym także zmiennych. Elementami składającymi się na wynagrodzenie mogą być:
a) dodatki - takie jak dodatek stażowy, funkcyjny, dodatek za pracę w nocy
b) ryczałty - np. za pracę w godzinach nadliczbowych
c) premie - zarówno te regulaminowa jak i uznaniowe. 

Premie uznaniowe traktowane są jako rodzaj nagrody za prawidłowe czy ponadprzeciętne wykonywanie swoich obowiązków, podnoszenie wydajności, szczególną dbałość o realizację zadań, wykazywanie się inicjatywą etc. Nie ma ona charakteru roszczeniowego - czyli pracownik nie może wnosić roszczenia o wypłatę takiego świadczenia, na tym polega jego uznaniowość - chyba, że nastąpiło już jej przyznanie. Jeśli premia uznaniowa zostanie przyznana, ale nie wypłacona, pracownik może na drodze sądowej dochodzić jej wypłaty.

Natomiast premie regulaminowe są związane ze spełnieniem precyzyjnie określonych warunków, określonych w dokumencie wprowadzającym taki element wynagrodzenia. Dokumentem tym może być umowa o pracę, bądź jakikolwiek dokument wewnątrzzakładowy. 

Wysokość premii może być określana na różne sposoby. Niekiedy przyjmowane są stałe wartości kwotowe, niekiedy jest to określony procent od wynagrodzenia.

Ważne: Pracownik może dochodzić wypłaty premii regulaminowej, jeśli wykaże, że spełnił określone w umowie bądź dokumentach wewnętrznych warunki jej wypłaty.

Dla uznania, czy mamy do czynienia z premią regulaminową czy uznaniową istotne jest istnienie z góry skonkretyzowanych i zobiektywizowanych - czyli takich, które można zweryfikować - przesłanek nabycia prawa do świadczenia. 

Jeśli więc układ zbiorowy pracy określa zasadę, zgodnie z którą wynagrodzenie zasadnicze, premie i dodatek za wysługę lat będzie ustalane w indywidualnie spisywanym porozumieniu ze związkami zawodowymi i porozumienie to wskazuje na konkretne warunki wypłaty premii, to będziemy mieli do czynienia z premią regulaminową. 

Sąd Rejonowy w wyroku z listopada 2022 r. stwierdził, że taki charakter będzie miała również premia, która została określona w sposób: "premia w wysokości do 40% na podstawie oceny stopnia realizacji zadań premiowych i po zatwierdzeniu wykonania zadań kwartalnych przez kierownictwo oddziału". 

Na początku kwartału powód w tej sprawie miał stawiane zadania premiowe i były rozliczane na podstawie składanego przez niego sprawozdania. Wykonanie zadania było związane z wypłatą 100% premii.  Taka premia ma zatem charakter regulaminowy.