Na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy pracodawca może, bez potrzeby wypowiadania konkretnemu pracownikowi warunków umowy o pracę czy zawierania porozumienia zmieniającego, zobowiązać go do wykonywania innego rodzaju pracy niż umówiona.
Aby można było dokonać takiego „tymczasowego” powierzenia pracownikowi innych obowiązków, muszą być spełnione łącznie 4 warunki.Przepis art. 42 § 4 Kodeksu pracy zezwala bowiem na czasową zmianę rodzaju pracy pracownika w drodze polecenia służbowego, jeżeli:
- istnieją uzasadnione potrzeby pracodawcy,
- powierzona praca odpowiada kwalifikacjom pracownika,
- czasowa zmiana rodzaju pracy nie powoduje obniżenia wynagrodzenia pracownika,
- powierzenie następuje maksymalnie na 3 miesiące w roku kalendarzowym.
Z istoty instytucji czasowego powierzenia pracownikowi innych obowiązków wynika jej przejściowy charakter. Jeśli zaś pracodawca zamierza powierzyć pracownikowi inną pracę na okres dłuższy niż ten, o którym mowa w art. 42 § 4 Kodeksu pracy, powinien to uczynić w trybie wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy lub płacy albo zawrzeć z pracownikiem odpowiednie porozumienie. Konsekwencje przekroczenia limitu czasowego powierzenia innej pracy w trybie art. 42 § 4 Kodeksu pracy przedstawiamy w ramce Zdaniem SN.
Zdaniem SN: Wypowiedzenie zmieniające nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, pracy innej niż określona w umowie o pracę, ale tylko na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym. Jeżeli po upływie trzymiesięcznego okresu pracownik nadal wykonuje obowiązki pracownika delegowanego i stan ten akceptuje, to można przyjąć, że doszło w sposób dorozumiany do zawarcia porozumienia zmieniającego warunki pracy (art. 60 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy). Wówczas przywrócenie pierwotnych warunków formalnie zawartej umowy o pracę wymaga dokonania wypowiedzenia zmieniającego przez pracodawcę w trybie art. 42 § 1 Kodeksu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2010 r., I PK 155/09). Jeśli pracodawca zatrudnia pracownika bez jego zgody na innym stanowisku niż określone w umowie o pracę dłużej niż 3 miesiące, może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 471 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 1997 r., I PKN 418/97, OSNP 1999/2/44).
