Tworzenie ZFŚS – dla pracodawcy ważny jest stan zatrudnienia 1 stycznia

Obowiązek zaspokajania przez pracodawcę, w miarę możliwości i warunków, potrzeb bytowych, socjalnych i kulturalnych pracowników jest jedną z podstawowych zasad prawa pracy. Jak jednak podkreślił Sąd apelacyjny w Krakowie obowiązki te nie są objęte treścią indywidualnych stosunków pracy, wobec czego Kodeks pracy nie przewiduje, aby obowiązkom tym odpowiadały określone uprawnienia poszczególnych pracowników. (…) Również stanowiący podstawową zasadę prawa pracy art. 16 Kodeksu pracy nie przyznaje pracownikom żadnych roszczeń, jeżeli zakład pracy w sposób niedostateczny troszczy się o zaspokojenie bytowych i socjalnych potrzeb pracowników (wyrok z 3 października 2012 r., III APa 22/12, LEX nr 1223233).

To, w jakie formie pracodawca będzie prowadził działalność socjalną (o ile nie zrezygnuje z niej całkowicie), determinuje przede wszystkim stan zatrudnienia na 1 stycznia danego roku w przeliczeniu na pełne etaty. W liczbie zatrudnionych do celów realizacji obowiązków wynikających z ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych należy brać pod uwagę pracowników w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy, tj. osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Przy ustalaniu stanu zatrudnienia przesądzającego o obowiązku tworzenia ZFŚS wlicza się wszystkich pracowników – również tych przebywających na urlopach macierzyńskich, rodzicielskich i wychowawczych. Uwzględnia się także pracowników przebywających n urlopach bezpłatnych (mimo absencji osoby te pozostają w stosunku pracy) – jednak nie są oni uwzględniani w przeciętnej miesięcznej liczbie zatrudnionych do celów naliczenia odpisów na fundusz.

Przy określaniu stanu zatrudnienia na 1 stycznia danego roku nie uwzględnia się natomiast m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenia, o dzieło) czy pracowników tymczasowych, dla których pracodawca jest jedynie użytkownikiem.