Potrącenia z wynagrodzenia na rzecz zleceniodawcy

Nie zawsze udaje się znaleźć takie źródło utrzymania, którego podstawą będzie umowa o pracę. Wiele osób nadal zarabia korzystając z umów cywilnoprawnych. Wynagrodzenie uzyskiwanego z tego tytułu jest często jedynym źródłem dochodu. Nie trzeba z pewnością przekonywać, że sytuacja zleceniobiorcy nie jest równie korzystna jak sytuacja pracownika. 

W interpelacji do ministra rodziny i polityki społecznej z 29 października 2022 r. poruszona została kwestia potrąceń dokonywanych z wynagrodzenia właśnie zleceniobiorców. Chodzi przede wszystkim o potrącania z tytułu nieobecności zleceniobiorcy w pracy, czy z tytułu użytkowania przydzielonej mu odzieży służbowej a nawet z racji "wypożyczania" sprzętu niezbędnego do wykonywania pracy. 

Panuje przekonanie, że tego rodzaju potrącania są dopuszczlane za pisemną zgodą zleceniobiorcy, w części przekraczającej minimalną stawkę godzinową. 

Na gruncie umów cywilnoprawnych resort rodziny proszony jest o wyjaśnienie, jaka jest kwota wolna od potrąceń, które miałyby być dokonane na rzecz zleceniodawcy, w przypadku wynagrodzenia zleceniobiorcy. 

Czy w ogóle stosowanie tego rodzaju potrąceń przez zleceniodawcę jest dopuszczalne - szczególnie w sytuacji, gdy takich zapisów nie ma w łączącej strony umowie? Ponadto resort ma wyjaśnić, czy w przypadku gdy wynagrodzenie zleceniobiorcy jest równe minimalnej stawce godzinowej, to tego rodzaju potrącenia są legalne. 

W swojej odpowiedzi, minister rodziny i polityki społecznej jasno zaznaczyła, że przepisy zawarte w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę nie wyłączają możliwości dokonania potrącenia wierzytelności przysługujących zleceniodawcy lub usługodawcy z wierzytelności przysługującej zleceniobiorcy lub usługobiorcy z tytułu wynagrodzenia. 

Minimalna stawka godzinowa to kwota, która przysługuje za każdą godzinę wykonywanego przez zleceniobiorcę lub osobę świadczącą usługi zlecenia. Kwota ta podlega opodatkowaniu i oskładkowaniu, zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami. Z kwoty tej można także dokonać określonych potrąceń. 

Zaznacza jednak, że kwestie potrąceń czy kar umownych powinny być uregulowane w umowie regulującej stosunek prawny łączący zleceniodawcę i zleceniobiorcę. Zaznaczyła także, że zgodnie z Kodeksem cywilnym strony mają swobodę kształtowania łączącego je stosunku prawnego - jego treść nie może jednak sprzeciwiać się właściwości stosunku, zasadom współżycia społecznego ani ustawie. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy - co do zasady jest nieważna, tak samo jak czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego - art. 58 Kodeksu cywilnego. 

Ważne: “Postępowanie zleceniodawcy nie powinno prowadzić do obejścia przepisów dotyczących prawa do minimalnej stawki godzinowej z tytułu wykonanego zlecenia lub świadczonych usług. Działania mające na celu nieuprawnione pozbawienie wynagrodzenia gwarantowanego ustawą, powinny zostać ocenione negatywnie. Niemniej jednak ocena ta powinna być dokonywana np. przez Państwową Inspekcję Pracy w oparciu o okoliczności dotyczące konkretnego stanu faktycznego.” - podkreśliła minister rodziny i polityki społecznej