Szkoda w środowisku – czyja odpowiedzialność?

Nie znaczy to jednak, że w uzupełnieniu postępowania sądy, które rozpatrują sprawy roszczeń na drodze cywilnoprawej, nie mogą odwołać się do ustaw szczegółowych, jak prawo budowlane, górnicze, rolnicze, leśne, administracyjne, czy do ustawy szkodowej. Jak więc nie pogubić się w tym gąszczu przepisów?

Artykuł 322 ustawy Prawo ochrony środowiska podaje, że przepisy Kodeksu cywilnego do odpowiedzialności za szkody w środowisku stosuje się wprost, przed innymi przepisami. Zapisy te dotyczą przestępstw na środowisku, które można przypisać konkretnym osobom fizycznym lub prawnym. Stosuje się je w uzupełnieniu do przepisów karnych i administracyjnych.

Zgodnie z zapisami art. 435 kc prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła:

• wskutek siły wyższej albo

• wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 324 POŚ w razie wyrządzenia szkody przez zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku zapis art. 435 ust. 1 Kodeksu cywilnego stosuje się niezależnie od tego, czy zakład ten jest wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody, czy nie. Zawsze za szkodę wyrządzoną na skutek funkcjonowania takiego zakładu odpowie jego właściciel.

O ochronie praw osób zagrożonych funkcjonowaniem np. zakładu przed mającą wystąpić szkodą traktuje art. 439 kc. Ten, komu wskutek zachowania się innej osoby, w szczególności braku należytego nadzoru nad:

• ruchem kierowanego przez nią przedsiębiorstwa lub zakładu albo

• stanem posiadanego przez nią budynku lub innego urządzenia, zagraża bezpośrednio szkoda, może żądać, ażeby osoba ta przedsięwzięła środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa, a w razie potrzeby dała odpowiednie zabezpieczenie.
  
  

Przytoczone przepisy pokazują, że prawo cywilne odnosi się do skutków działań i zaniechań w stosunku do szkód w środowisku.