Będzie tak również w sytuacji, gdy wszystkie formy wynagrodzenia pracowników – w zależności od rodzaju i charakteru wykonywanej pracy – zostaną wymienione w postanowieniach układu zbiorowego pracy. Prawo do ekwiwalentu zwykle nie ma związku z rodzajem i charakterem wykonywanej pracy, lecz jest zależne wyłącznie od sytuacji rodzinnej pracownika, tj. tego, czy i ile posiadał dzieci w wieku szkolnym.
Prawidłowe jest przyjęcie, że omawiane wydatki – jako jedna z form udzielania pracownikom i ich rodzinom pomocy finansowej – mają charakter świadczeń socjalnych, o których mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Ponieważ więc przysługujące pracownikowi – na podstawie układu zbiorowego pracy – uprawnienie do ekwiwalentu pieniężnego na pokrycie wydatków szkolnych dzieci z istoty swej jest świadczeniem z zakresu pomocy socjalnej, to mając na uwadze treść przepisu art. 16 ust. 1 pkt 9 ustawy o CIT, kosztem uzyskania przychodów w takim przypadku powinny być wyłącznie odpisy na ten fundusz, a nie suma wypłaconych ekwiwalentów.
Wyrok NSA – do kosztów można zaliczyć odpisy na ZFŚS
Dokonane w roku podatkowym wypłaty na rzecz pracowników posiadających dzieci w wieku szkolnym (spełniające kryteria określone w układzie zbiorowym) tytułem ekwiwalentu pieniężnego przeznaczonego na pokrycie wydatków szkolnych dzieci nie mają związku z przychodem podatnika, uzyskiwanym z prowadzonej działalności gospodarczej, nie spełniają zatem podstawowego kryterium umożliwiającego ich zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu, określonego w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. W związku z tym powinny być one rozliczone w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, na którego odpisy stanowią koszty uzyskania przychodu na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 9 ustawy o CIT.
Wyrok NSA z 6 października 2005 r., sygn. akt FSK 2242/04
Działania finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
Utworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS) pozwala pracodawcy finansować działalność socjalną, do której należą usługi świadczone na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową zawartą pomiędzy pracownikiem a pracodawcą.
Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z ZFŚS uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z ZFŚS. Przy czym zasady i warunki korzystania z usług oraz świadczeń finansowanych z ZFŚS, a także zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z przepisami ustawy o związkach zawodowych. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Z reguły ZFŚS tworzą pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników (według stanu na dzień 1 stycznia danego roku) w przeliczeniu na pełne etaty. Przepisy nie wyłączają jednak utworzenia ZFŚS przez mniejszych pracodawców.
Działalność socjalna pracodawcy prowadzącego ZFŚS jest finansowana ze środków tego funduszu, a kosztem uzyskania przychodów są wyłącznie odpisy naliczone i odprowadzone na ZFŚS. Kosztem podatkowym będzie więc przekazana na rachunek bankowy funduszu równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń na ten fundusz na dany rok kalendarzowy w terminie do 30 września tego roku.
Jacek Węsierski
Zobacz także:
