Służebność przesyłu określa zakres, w jakim przedsiębiorca przesyłowy może korzystać z cudzej nieruchomości, na której znajdują się (lub mają się znajdować) jego urządzenia przesyłowe, tj. wszelkie konstrukcje i instalacje tworzące linie do doprowadzania i odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia o podobnym przeznaczeniu.
Źródłem służebności przesyłu jest umowa zawarta w formie aktu notarialnego między przedsiębiorcą przesyłowym i właścicielem gruntu, na którym są lub mają zostać zainstalowane urządzenia przesyłowe. Umowa ta powinna szczegółowo określać zakres czynności, które przedsiębiorca przesyłowy może wykonywać w stosunku do nieruchomości. Gdy przedsiębiorca przesyłowy lub właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy, np. jeśli strony nie mogą dojść do porozumienia w kwestii jej warunków, można ustanowić służebność przesyłu w drodze orzeczenia sądowego. W takim przypadku istnieje również podstawa do ustalenia wynagrodzenia dla właściciela nieruchomości.
Istotą służebności przesyłu jest możliwość korzystania przez przedsiębiorcę z nieruchomości stanowiącej prywatną własność w określonym zakresie, tj. wybudowania i korzystania z urządzeń określonych w art. 49 Kodeks cywilny w sposób zgodny z przeznaczeniem tych urządzeń.
Uwaga! Ustanowienie służebności przesyłu może być zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne – zależne jest to tylko od woli kontrahentów.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawy o CIT) kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Ustanowienie służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego i poniesienie innych kosztów z tym związanych umożliwia mu wybudowanie, korzystanie i eksploatowanie urządzeń infrastruktury sieci przesyłowej, które znajdują się na nieruchomości obciążonej tym prawem. Zatem w przypadku przedsiębiorstwa, którego podstawowym przedmiotem działalności jest produkcja energii cieplnej, ustanowienie tej służebności umożliwia świadczenie usług, a tym samym osiąganie przychodów. Co więcej, wydatki takie nie zostały wymienione w art. 16 ustawy o CIT jako koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Oznacza to, że mogą one stanowić koszty uzyskania przychodów do celów podatkowych.
Taki pogląd potwierdza wiele interpretacji prawa podatkowego, np. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 12 marca 2013 r., ILPB4/423-435/12-2/ŁM; interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 12 czerwca 2012 r., IPTPB3/423-118/12-2/PM.
Wydatki dotyczące służebności przesyłu nie wchodzą w skład kosztu wytworzenia środków trwałych linii energetycznych. Tym samym stanowią samodzielną pozycję kosztową.
Podkreślić należy, że nie jest to jednak jednolite stanowisko organów skarbowych. Na przykład dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej IPTPB3/423-294/12-2/PM z 8 listopada 2012 r. stwierdził, że skoro spółka ujmuje koszty służebności jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów na podstawie art. 39 ustawy o rachunkowości, to z uwagi na fakt, iż czas rozliczania kosztów powinien być uzasadniony charakterem rozliczanych kosztów, z zachowaniem zasady ostrożności, koszty ustanowienia służebności przesyłu nie powinny jednorazowo obciążać kosztów roku obrachunkowego, w którym zostały opłacone.
Natomiast dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 7 listopada 2012 r., IBPBI/2/423-1007/12/MS wskazał, że jeśli spółka ujmie w księgach rachunkowych wydatek na ustanowienie służebności przesyłu jako wartości niematerialne i prawne oraz rozliczać go będzie poprzez odpisy amortyzacyjne, to (pomimo że służebność przesyłu na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych nie stanowi wartości niematerialnej i prawnej), powinna wydatek ten w tym samym czasie zaliczać do kosztów uzyskania przychodów do celów podatkowych.
dr Katarzyna Trzpioła, wykładowca na wydziale Zarzadzania UW
Zobacz także:
