Zakaz prowadzenia działalności wykluczy podmiot z kręgu podatników VAT

Od 2 stycznia 2019 r. obowiązuje nowelizacja ustawy o VAT, która wprowadziła zmiany do przepisów obowiązujących w zakresie rejestrowania przedsiębiorców jako podatników tego podatku. W świetle nowych regulacji naczelnik urzędu skarbowego może odmówić zarejestrowania danego podmiotu jako podatnika VAT bez obowiązku zawiadomienia go o tym – także w przypadku, gdy wobec tego podmiotu sąd orzeknie, na podstawie odrębnych przepisów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Stanowi o tym art. 96 ust. 4a pkt 6 ustawy o VAT. Po zmianach, orzeczenie względem przedsiębiorcy takiego zakazu będzie także przesłanką do wykreślenia go z rejestru podatników VAT. Również w takim przypadku naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł działać bez konieczności zawiadamiania podatnika o tym fakcie (art. 96 ust. 9 pkt 6 ustawy o VAT).

Omawiana nowelizacja stanowi zatem kolejny – po zmianach dokonanych od 1 stycznia 2017 r. – krok w kierunku modyfikacji zasad rejestrowania i wyrejestrowywania podatników z rejestrów VAT, które jednocześnie pozwalają na usuwanie z rejestru podmiotów, które w nim figurować nie powinny. Przypadki, w których takie kroki mogą być przez fiskusa przedsiębrane, zostały zatem uzupełnione o dotyczące podmiotów objętych sądowym zakazem prowadzenia działalności gospodarczej.

W tym miejscu należy podkreślić, że przepisy ustawy o VAT nie regulują kwestii przekazywania informacji o takim zakazie organom podatkowym. Zasady, na których się to odbywa, zostały określone w ustawie z 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz.U. z 2018 r. poz. 647 ze zm.). Z art. 5 ust. 1 pkt 13 tej ustawy wynika, że informacje o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej są danymi, które zgłaszane są do CEIDG. Przy czym sąd upadłościowy, Krajowy Rejestr Karny albo właściwy organ powinien dokonać takiego zgłoszenia do CEIDG niezwłocznie po uzyskaniu informacji o uprawomocnieniu się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej. Następnie CEIDG przekazuje te dane drogą elektroniczną do Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników. Informacje zawarte w tej ewidencji są podstawą do podejmowania dalszych działań przez organy fiskusa.  

Zmiany, o których mowa, zostały wprowadzone mocą ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz niektórych innych ustaw. Nie zmieniły się natomiast pozostałe przepisy, określające inne przypadki, kiedy naczelnik urzędu skarbowego może odmówić rejestracji przedsiębiorcy jako podatnika VAT bądź wykreślić go z rejestru takich podatników. Przypomnijmy, że takiego wykreślenia, bez zawiadamiania o tym podatnika, fiskusowi już od dłuższego czasu wolno dokonywać m.in. w sytuacjach, gdy: podatnik nie istnieje, mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem, czy dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą. Tak samo będzie w sytuacji, gdy podatnik albo jego pełnomocnik nie stawiają się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, dyrektora izby administracji skarbowej lub Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

Na pierwszy rzut oka wprowadzone zmiany mogą wydawać się niekorzystne dla przedsiębiorców. Pozwalają bowiem m.in. na pozbawianie ich statusu podatników VAT nawet bez ich wiedzy. Jednak patrząc na ten problem z szerszej perspektywy, ocena nowych regulacji już nie będzie taka jednoznaczna. Trudno bowiem nie przyznać racji autorom nowelizacji, którzy w uzasadnieniu projektu ustawy zmieniającej podkreślili, że dla ochrony uczciwych przedsiębiorców, duże znaczenie ma utrzymanie rejestru podatników VAT czynnych w jak najbardziej aktualnym stanie. Rejestr ten jest bowiem dla partnerów handlowych podstawą weryfikacji kontrahentów. We wspomnianym uzasadnieniu zwrócono uwagę na fakt, że zgodnie z art. 96 ust. 13 ww. ustawy o VAT, na wniosek zainteresowanego, naczelnik urzędu skarbowego jest obowiązany potwierdzić, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony – co ma dla uczciwych podatników fundamentalne znaczenie dla właściwego odliczenia podatku. Aby zaś naczelnik urzędu skarbowego mógł udzielić prawdziwej informacji, istotne jest, aby prowadzony rejestr był aktualny.