Stosowanie trybu z wolnej ręki w postępowaniu o zamówienie publiczne dotyczące zakupu paliwa do autobusów szkolnych jest możliwe wyłącznie, gdy nie ma możliwości wyboru innego dostawcy. Wykonanie zamówienia publicznego przez innego wykonawcę musi być przy tym faktycznie niemożliwe, a nie tylko utrudnione, jak twierdzi PIO (WI-44/438/2012).
Dyrektor zespołu szkół zwrócił się do Regionalnej Izby Obrachunkowej (RIO) o wydanie opinii w sprawie możliwości zastosowania trybu z wolnej ręki do zamówień paliwa tankowanego do szkolnych autobusów.
Jedna stacja do tankowania autobusu sykolnego
Jak podkreślał wnioskodawca, ze względów logistycznych szkoła nie ma możliwości kupowania oleju napędowego w ilościach hurtowych. Możliwe jest jedynie sukcesywne tankowanie paliwa bezpośrednio do zbiorników autobusów szkolnych.
Do pewnego czasu, w pobliżu miejsca siedziby placówki funkcjonowały dwie konkurencyjne stacje, które przystępowały do udziału w przetargu nieograniczonym. Jedna z nich została jednak zlikwidowana, tym samym w pobliżu zespołu szkół funkcjonuje obecnie tylko jeden punkt tankujący.
Najbliższe konkurencyjne stacje znajdują około 20 km od jednostki. Trasy autobusów szkolnych nie prowadzą przez te miejscowości. Kierowca musiałby zatem do nich dojeżdżać, co generowałoby dodatkowe koszty rzędu kilkuset złotych miesięcznie.
Ustawowe obostrzenia przetargu z wolnej ręki
W odpowiedzi na wniosek RIO wskazała (patrz: pismo nr WI-44/438/2012), że art. 10 ustawy z 29 stycznia 2004 r. o zamówieniach publicznych stanowi, że podstawowymi trybami udzielania zamówienia są przetarg nieograniczony oraz ograniczony.
Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki tylko w przypadkach określonych w art. 67 ust. 1 ustawy. Jedną z takich przesłanek jest sytuacja, gdy dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę:
- z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze,
- z przyczyn związanych z ochroną praw wyłącznych, wynikających z odrębnych przepisów,
- w przypadku udzielania zamówienia w zakresie działalności twórczej lub artystycznej.
Tryb z wolnej ręki należy interpretować jako wyjątek od zasady udzielania zamówień w podstawowych trybach przewidzianych w ustawie, a więc przetargu nieograniczonym i przetargu ograniczonym.
Jak wskazała izba, w rozpatrywanym przypadku nie ma podstaw do zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki. Przyczyny techniczne, o których mowa w ustawie muszą mieć bowiem charakter zasadniczy.
Oznacza to, że wykonanie zamówienia przez innego wykonawcę musi być rzeczywiście niemożliwe, a nie tylko utrudnione. Ponadto, istnienie tylko jednego dostawcy zdolnego do realizacji zamówienia musi być oczywiste i wynikać z obiektywnych, nie budzących wątpliwości faktów, nie zaś tylko z subiektywnego przekonania zamawiającego.
Izba podkreśliła przy tym, że przygotowując postępowanie w trybie przetargu jednostka może tak opracować warunki udziału w postępowaniu czy też kryteria oceny ofert, aby uniknąć wyboru jako najkorzystniejszej oferty tej, która generuje dodatkowe wydatki.
Podstawa prawna: Ustawa z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 113, poz. 759 ze zm.).
Karol Zawadzki
Zobacz także:
