Oskładkowanie umów zleceń 2016

Do końca 2015 roku jeśli pracownik, w rozumieniu przepisów ubezpieczeniowych, pracuje na kilka umów zlecenia, składki odprowadzane są od jednej umowy. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 9) składki na ubezpieczenia społeczne były odprowadzane od wartości umowy zawartej najwcześniej. Przy pozostałych umowach istniała możliwość dobrowolnego odprowadzania składek, co zdarzało się bardzo rzadko. Zwykle zresztą zleceniodawcy zawierali dwie umowy, z których pierwsza obejmowała niskie wynagrodzenie i od tego były odprowadzane składki, a od kolejnych, o wyższej wartości – wyłącznie składka zdrowotna.

Zgodnie z przepisami znowelizowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, które wejdą w życie od 1 stycznia 2016 r., nadal pierwsza z zawartych umów będzie objęta obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, a do kolejnych będzie obowiązywała dobrowolność. Jednak został wprowadzony dodatkowy warunek  – kolejne umowy będą mogły być objęte tylko ubezpieczeniem zdrowotnym, jeśli pierwsza umowa będzie opiewała na wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc od 1 stycznia 2016 r. – 1.850 zł. Jeśli ten próg nie zostanie osiągnięty, zleceniobiorca będzie musiał zsumować także inne umowy, aby podstawa składek na ubezpieczenie społeczne była co najmniej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Pracownik zawarł z dniem 2 stycznia 2016 r. umowę zlecenia na kwotę 1,000 zł. Umowa ta będzie podlegała obowiązkowo składkom na ubezpieczenie społeczne. Następnie zawarł kolejne umowy, z których otrzymywał wynagrodzenie: 600 zł, 1,200 zł oraz 300 zł. Ponieważ do progu minimalnego wynagrodzenia za pracę po odprowadzeniu składek na ubezpieczenia społeczne po zawarciu pierwszej umowy brakuje mu 850 zł, może dokonać wyboru objęcia składkami umowy na 1.200 zł, co spowoduje składkowanie kwoty 2.200 zł, a więc wyższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Wówczas wolne od tych składek będą umowy na 600 zł i 300 zł. Może też wybrać umowy na 600 zł i 300 zł, co po zsumowaniu z pierwszą umową także przewyższy kwotę 1.850 zł. Wówczas nie odprowadzi składek od umowy na 1.200 zł.

W sytuacji gdy umowy będą zawierane z kilkoma zleceniodawcami, zleceniobiorcy będą musieli się liczyć z tym, że każdy płatnik będzie odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne od zawartej z nim umowy. Takie zobowiązanie wynika z przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. (art. 34 ust. 6 u.s.u.s.). Aby składki nie były odprowadzane, ubezpieczony będzie musiał przedstawić płatnikowi dokumenty, z których wynika brak konieczności opłacania składek. Wiele wątpliwości budzi sformułowanie „dokumenty”, gdyż wyraźnie wskazuje, że nie będzie mogło być to jedynie oświadczenie o objęciu oskładkowaniem z innych tytułów. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że płatnicy zaczną gromadzić dokumenty dotyczące innych umów, w zakresie przekraczającym zasadę adekwatności, co spowoduje narażenie na naruszenie zasad ochrony danych osobowych. W związku z tym warto rozważyć, czy informacje o objęciu ubezpieczeniem społecznym z innych tytułów nie powinno być potwierdzane na podstawie okazania odpowiednich dokumentów, które płatnik oznaczy w sposób umożliwiający ich identyfikację (data umowy, podmiot, z którym została zwarta, wartość wynagrodzenia, dokumenty rozliczeniowe ZUS itp.). Należy bowiem zwrócić uwagę, że w tym samym przepisie zostało zawarte uprawnienie płatnika składek do skierowania do ZUS wniosku o zbadanie prawidłowości ich odprowadzania. Może to być więc skuteczne narzędzie do weryfikacji otrzymanych dokumentów, a także prawidłowości odprowadzenia składek od zawartej umowy. Płatnicy będą natomiast musieli liczyć się z tym, że jeśli okaże się, że zleceniobiorca nie zamierza uwzględnić zawartej z nimi umowy jako podstawy ubezpieczenia społecznego, będą musieli dokonać zwrotu odprowadzonych składek i skorygować dokumenty rozliczeniowe.

Powyższe omówienie zawiera tylko najważniejsze zmiany w przepisach prawnych, które dotyczą zagadnień płacowych. Należy jednak zwrócić uwagę, że 2016 r. przyniesie też wiele innych zmian, związanych ze sprawami kadrowymi – dotyczącymi uprawnień rodzicielskich, zasad zawierania umów na czas określony, terminów wypowiedzeń itp. Są to zagadnienia kadrowe, ale będą także miały wpływ na prawidłowość pracy służb płacowych.