Prawo do wymienionych świadczeń wynika z ogólnie obowiązujących przepisów. Przepisy zakładowe mogą jednak przewidywać dodatkowe świadczenia dla zwalnianych pracowników albo określać wysokość ogólnie obowiązujących świadczeń na wyższym poziomie. I właśnie te dodatkowe przywileje budzą wątpliwości pracodawców co do tego, czy należy od nich odprowadzać składki ubezpieczeniowe.
Świadczenia z tytułu rozwiązania umowy o pracę wolne od składek ZUS
Z tytułu rozwiązania umowy o pracę pracownikom mogą być wypłacone różnego rodzaju świadczenia pieniężne, jak np. odprawy emerytalno-rentowe, odprawy z tytułu tzw. zwolnień grupowych albo odszkodowanie z tytułu skrócenia obowiązującego okresu wypowiedzenia, o którym mowa w art. 361 Kodeksu pracy. Świadczenia te zwolnione są z obciążeń składkowych.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a tym samym i na ubezpieczenie zdrowotne, w przypadku pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 18 ust. 1 ustawy systemowej oraz art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej).
Co należy rozumieć pod pojęciem przychodu ze stosunku pracy wyjaśnia z kolei art. 12 ustawy podatkowej. W myśl przywołanego przepisu przychodem tym są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty – bez względu na źródło finansowania. Do przychodów tych ustawa zalicza w szczególności:
- wynagrodzenia zasadnicze,
- wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
- różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty - niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto
- świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.
Składek nie naliczamy jednak m.in. od przychodów wyszczególnionych w rozporządzeniu składkowym. Z grupy tych świadczeń w rozporządzeniu wymienia się:
- odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,
- odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego albo niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie albo wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Trzeba zauważyć, że rozporządzenie składkowe nie określa przepisów, na podstawie których dane świadczenie powinno przysługiwać, jak również nie ogranicza kwoty zwolnionej z oskładkowania. Oznacza to, że do podstawy wymiaru składek nie wchodzą wszystkie wymienione odprawy, odszkodowania i rekompensaty, bez względu na podstawę ich przyznania oraz wypłaconą kwotę.
- art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.),
- art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- art. 12 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.),
- rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).
Zobacz także:
