Wiele firm ma wdrożony system zarządzania bhp, nazywany także systemem zarządzania bezpieczeństwem pracy (SZBP). Istnieją jednak i takie firmy, których szefowie uważają, że system tylko dodatkowo obciąży kadrę kierowniczą i służbę bhp nowymi obowiązkami. To jednak tylko część prawdy, gdyż SZBP to przede wszystkim korzyści dla firmy.
W funkcjonowanie systemu zarządzania bhp muszą być zaangażowani wszyscy pracownicy, a jego liderem powinien być szef firmy lub wyznaczona przez niego osoba z najwyższego kierownictwa, posiadająca odpowiednią wiedzę i ciesząca się wysokim autorytetem wśród załogi.
Najlepszym argumentem – w rozumieniu wielu pracodawców – do podjęcia decyzji o wprowadzeniu systemu zarządzania bhp jest argument ekonomiczny, to znaczy odpowiedź na pytanie, czy i jak poprawią się wskaźniki ekonomiczne firmy po wdrożeniu SZBP.
Koszty SZBP
Wprowadzenie systemu zarządzania bhp może w pierwszym okresie spowodować zwiększenie kosztów stałych (przewidywalnych). Jest to zjawisko normalne, spowodowane w pierwszym rzędzie koniecznością doprowadzenia działań firmy w zakresie bhp do spełnienia minimalnych wymagań przepisów i standardów wymaganych przez system.
Stałe koszty mogą pojawić się w takich obszarach, jak:
- profilaktyczne badania lekarskie,
- szkolenia bhp i zawodowe,
- środki ochrony zbiorowej i indywidualnej,
- odzież i obuwie robocze,
- posiłki profilaktyczne i napoje,
- środki higieny osobistej,
- system pierwszej pomocy,
- badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
- oświetlenie,
- wentylacja,
- ogrzewanie,
- promocja i informacja w zakresie bhp,
- służba bhp,
- audyty systemu zarządzania bhp.
Po pewnym czasie wiele z nich przestanie rosnąć i – dzięki racjonalizacji – zaczną się zmniejszać.
Inną kwestią są koszty zmienne, czyli takie, które pojawiają się okresowo w wielkości i czasie trudnych do przewidzenia.
Zaliczają się do nich koszty związane:
z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi,
z awariami i zdarzeniami potencjalnie wypadkowymi,
ze spełnianiem wymagań bhp wynikających ze zmian przepisów,
z koniecznością wykonywania nakazów i decyzji zewnętrznych organów sprawujących nadzór oraz kontrolę nad warunkami pracy.
Jednym z celów wprowadzenia procesowego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy jest ograniczanie oraz w perspektywie likwidacja tam, gdzie to możliwe, właśnie kosztów zmiennych.
Korzyści z SZBP
Profity z wprowadzenia systemu zarządzania bhp dzielą się na niematerialne i materialne.
- zmniejszenie wskaźników częstotliwości i ciężkości wypadków przy pracy,
- zminimalizowanie stwierdzonych chorób zawodowych,
- zmniejszenie uciążliwości pracy,
- poprawa ergonomii na stanowiskach pracy,
- zminimalizowanie liczby zatrudnionych w warunkach niebezpiecznych lub uciążliwych,
- podniesienie świadomości pracowników w zakresie bhp – poprawa kultury bezpieczeństwa pracy,
- szerokie zaangażowanie kadry kierowniczej i pracowników w sprawy bhp,
- skuteczniejsze szkolenie bhp,
- mniejsze problemy podczas kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Straży Pożarnej, Urzędu Dozoru Technicznego, nadzoru budowlanego itp. przez udowodnienie stosowania oraz spełnianie międzynarodowych standardów bhp.
I materialne, w których mieszczą się:
- ograniczenie kosztów spowodowanych wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi,
- zmniejszenie nakładów finansowych związanych absencją chorobową pracowników,
- optymalizacja kosztów dotyczących zapewnienia minimalnych, prawnych wymagań bhp, w tym środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
- racjonalizacja nakładów na działania w celu poprawy warunków bhp,
- stosowanie działań zapobiegawczych w miejsce usuwania skutków wypadków,
- poprawa konkurencyjności firmy przez kreowanie wizerunku nowoczesnego, bezpiecznego przedsiębiorstwa.
W poszukiwanie korzyści ekonomicznych pierwszą sprawą będzie zmierzenie i policzenie wydatków związanych z działalnością w zakresie bhp z ostatnich kilku lat.
Nakłady powinny być policzone na poziomie całego zakładu pracy i w poszczególnych wydziałach.
Następnie należy porównać wydatki z występującymi zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi, a także koszty między wydziałami. Wtedy można dokonać analizy skuteczności działań z osiągniętymi korzyściami w zakresie poprawy bezpieczeństwa pracy, czyli ich efektywności.
Drugą sprawą będzie prawidłowo i rzetelnie przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego uwzględniająca wszystkie aspekty warunków, w jakich wykonywana jest praca (w tym ergonomię) i osoby ją świadczące.
Natomiast trzecią sprawą będzie opracowanie procedury dotyczącej zgłaszania, analizowania i wyciągania wniosków z awarii oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych, a także jej wdrożenie.
Lesław Zieliński, były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem pracy, rejestrowany audytor pomocniczy SZBP wg ISRS
Zobacz także:
