Pracodawca ma prawo kontrolować pracownika w godzinach pracy pod kątem tego, czy rzeczywiście zajmuje się wykonywaniem przydzielonych mu obowiązków. Dopuszczalne jest także sprawdzanie, w jaki sposób pracownik korzysta ze służbowego komputera. Ale żeby móc monitorować aktywność pracowników poprzez firmowy system informatyczny w zgodzie z obowiązującym prawem, pracodawca powinien przestrzegać 3 zasad.
Pracowników trzeba uprzedzić
Zanim pracodawca zacznie monitorować aktywność swoich pracowników, powinien ich o tym uprzednio poinformować. Może przy tym zachować formę ustną – podczas rozmowy w cztery oczy czy spotkania pracowniczego. Może wywiesić stosowną informację na tablicy ogłoszeń. Doręczyć pracownikowi osobiście. Przesłać mailem. Zamieścić odpowiednie postanowienia w regulaminie pracy, względnie wdrożyć odrębny regulamin określający zasady korzystania z firmowego sprzętu komputerowego.
Warto również, aby zebrał od każdego pracownika pisemne oświadczenie o tym, że dany pracownik został uprzedzony o możliwości stosowania przez pracodawcę monitoringu firmowego systemu komputerowego.
Cel kontroli musi być zgodny z prawem
Pracodawca powinien podać powód, ze względu na który zdecydował się kontrolować aktywność pracowników w firmowym systemie komputerowym. Może to wynikać z konieczności zapewnienia prawidłowego działania systemów IT czy bezpieczeństwa przetwarzanych w nim danych, może także dotyczyć organizacji pracy w sposób zapewniający maksymalną efektywność pracowników.
Niedopuszczalne natomiast jest kontrolowanie pracowników w celu pozyskiwania na ich temat informacji dotyczących ich osobistych spraw. Jeżeli pracodawca mimo wszystko wejdzie w posiadanie tego typu danych w wyniku prowadzonej kontroli, powinien je niezwłocznie usunąć z bazy danych (poza wyjątkiem, gdy pracodawca gromadzi materiał dowodowy na potrzeby ewentualnego procesu sądowego).
Metody kontroli adekwatne do jej celów
Nie powinno się monitorować pracowników w sposób permanentny (nieprzerwany). Jeśli w efekcie przeprowadzonej kontroli pracodawca dojdzie do przekonania, że pracownik nie wykonuje w godzinach pracy swoich obowiązków, ale np. dla rozrywki korzysta z Internetu, ma prawo zastosować następujące sankcje:
- karę porządkową nagany lub upomnienia – za nieprzestrzeganie przyjętej organizacji i porządku pracy;
- wypowiedzenie umowy o pracę – za niedopełnienie obowiązków pracowniczych (nieuprawnione korzystanie ze sprzętu komputerowego pracodawcy w celach osobistych i samowolne wykorzystywanie czasu pracy w celach niezwiązanych z zakresem obowiązków);
- rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika – za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych – gdy nadużycie pracownika odbywa się regularnie, notorycznie, a nie jednorazowo lub wyjątkowo).
- pociągnięcie do odpowiedzialności materialnej – gdy np. nadużycie i lekkomyślność pracownika doprowadziło do zainfekowania systemu komputerowego (kara do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia – o ile pracownik działał nieumyślnie).
Ponadto niewywiązywanie się przez pracownika z obowiązków może przesądzać np. o odmowie awansu czy wstrzymaniu podwyżki wynagrodzenia.
Marta Madej, prawnik, specjalista prawa pracy
Zobacz także: