Zapłata za używanie samochodu prywatnego do celów służbowych

Pracodawca ponosi ryzyko gospodarcze związane z funkcjonowaniem zakładu pracy. Nie może przenosić na pracownika ciężaru finansowania działalności tego zakładu. Przekonała się o tym spółka M, która zatrudniała Katarzynę D. jako prezesa zarządu – najpierw na okres próbny, a następnie w oparciu o dwie kolejne umowy na czas określony. Od 1 stycznia 2010 r. pracownica została zatrudniona na czas nieokreślony. Dnia 31 sierpnia 2011 r. stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron.

Wszystkie umowy o pracę (poza tą na okres próbny) były podpisywane w imieniu spółki przez osobę nieuprawnioną (niezgodnie z regulacjami prawa handlowego). W czasie zatrudnienia Katarzyna D. wykorzystywała w celach służbowych własny samochód. Po rozwiązaniu stosunku pracy zażądała od spółki m.in. wypłaty ryczałtu z tego tytułu, powołując się na zawartą umowę cywilnoprawną. Sądy obu instancji uwzględniły powództwo. Spółka złożyła skargę do SN.

Sąd Najwyższy w wyroku z 13 listopada 2013 r. (I PK 94/13) stwierdził, że pomimo nieważnej umowy o pracę (spowodowanej m.in. wadliwą reprezentacją pracodawcy) strony mogą nawiązać umowny stosunek pracy poprzez czynności dorozumiane, np. przez dopuszczenie pracownika do pracy. To samo należy odnieść do wszelkich czynności prawnych, które regulują wzajemne prawa i obowiązki między pracodawcą a pracownikiem. W szczególności dotyczy to umów cywilnoprawnych o używanie prywatnych samochodów do celów służbowych. Skoro stronami takich umów są pracodawca i pracownik, to pozostają one w ścisłym związku z umową o pracę.

Potrzeba ich zawierania wynika stąd, że obowiązkiem pracodawcy jest ponoszenie wszelkich kosztów związanych z pracą (nie można ich przerzucać na pracownika). Spółka nie ma więc racji, twierdząc, że umowa cywilnoprawna o używanie przez pracownicę prywatnego samochodu do celów służbowych była nieważna, gdyż naruszała przepisy o reprezentacji spółek prawa handlowego. Faktycznie stanowiła ona uzupełnienie uzgodnionych wcześniej warunków zatrudnienia. W tym sensie była częścią umowy o pracę (realizowanej w sposób dorozumiany). Skoro zaś stosunek pracy nawiązany przez czynności dorozumiane był ważny, to ważne i skuteczne było również uzgodnienie w zakresie obowiązku pokrywania przez spółkę kosztów, jakie pracownica ponosiła, wykorzystując własny samochód do celów służbowych.

Inne wyroki sądów związane z zatrudnianiem i zwalnianiem pracowników znajdziesz w miesięczniku „Prawo pracy w orzecznictwie”.