Pracownica w ciąży powinna poinformować pracodawcę o swoim stanie. W tym celu powinna przedstawić zaświadczenie lekarskie.
Może się jednak zdarzyć i tak, że podwładna nie przedłoży stosownego dokumentu ale dostarczy zwolnienie z kodem „B” (tj. choroba w czasie ciąży). W takiej sytuacji pracodawca ma dwa wyjścia, może:
- zażądać zaświadczenia lekarskiego i dopiero od tego momentu objąć pracownicę wszystkimi przywilejami lub
- uznać, że mimo braku dokumentu wie już o ciąży i od razu stosować się do ograniczeń wynikających z tego faktu.
Warunki pracy
Pracodawca nie może zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Prace te zostały przewidziane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet – dalej rozporządzenie. Z dokumentu tego wynika, że niektóre rodzaje prac stają się wzbronione kobietom dopiero po przekroczeniu stopnia narażenia na czynniki szkodliwe.
Odgórny zakaz wykonywania prac
W związku z tym pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wzbronionej takiej pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.
W pozostałych przypadkach pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią jest obowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych rozporządzeniu lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.
Zaświadczenie od lekarza
Możliwa jest także sytuacja, w której wykonywana przez kobietę w ciąży praca nie jest odgórnie zakazana pracownicom w tym stanie, niemniej jednak ze względu na fizyczne możliwości podwładnej jest ona uciążliwa lub szkodliwa. W takiej sytuacji pracownica powinna przedłożyć w zakładzie pracy zaświadczenie lekarskie stwierdzające przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy. Po otrzymaniu takiego dokumentu pracodawca musi:
- dostosować jej warunki pracy do wymagań określonych w zaświadczeniu lub tak ograniczyć czas jej wykonywania, aby wyeliminować zagrożenie dla zdrowia pracownicy,
- przenieść pracownicę na inne stanowisko - jeżeli nie może dostosować warunków,
- zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy - jeśli przeniesienie nie jest możliwe.
W razie gdy zmiana warunków pracy na zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy. Natomiast w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zachowuje ona prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.
Po ustaniu przyczyn uzasadniających zmiany w wykonywanej przez
pracownicę pracy, pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownicę przy
pracy i w wymiarze czasu pracy określonych w umowie o pracę.
Podstawa prawna:
- art. 4 ust. 1, art. 6 ust. 1, art. 12 ust. 1, ust. 2, art. 15 ust. 1, art. 18 3b § 2 pkt 1, art. 22 1 § 1, § 2, art. 22 1 §
4, art. 25 § 1, art. 45, art. 47, art. 41, art. 52 § 1, art. 53 § 1 pkt
1 lit. a, art. 80–84, art. 87–88, art. 142, art. 148, art. 177, art.
178 § 1, art. 179, art. 185, art. 1861 § 1, art. 264 § 1, art. 265 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- art. 30 ust. 3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.),
- rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu
prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U.
nr 114, poz. 545 ze zm.).
Michał Tomaszewski
Zobacz także:
